| تنظیمات | |
| قلم چاپ | اندازه فونت |
سعدی، چکیده‌ی جان ایرانی است
شهر کتاب: داوود غفارزادگان، داستان‌نویس، منتقد و مدرس در سال ۱۳۳۸ در اردبیل متولد شد. او از جمله نویسندگانی است که تنوع آثارش چشم‌گیرند و طیف سنی مخاطبان کودک و بزرگسال را در برمی‌گیرد. از جمله آثار او می‌توان به «شب ایوب»، « سایه‌ها و شب دراز»، «ما سه نفر هستیم»، «راز قتل آقامیر»، «هزارپا»، «کتاب بی‌نام اعترافات» و... اشاره کرد.
چندی پیش نشر کتاب نیستان کتابی با عنوان «گلستان‌خوانی برای کم‌حوصله‌ها» را منتشر کرد که بازخوانی و گزینش غفارزادگان از گلستان سعدی است. در آستانه‌ی روز بزرگداشت سعدی با این نویسنده گفت‌وگویی درباره‌ی اهمیت سعدی در ادب فارسی کردیم که حاصل آن را خواهید خواند:
گنجینه‌ای که سعدی شیرازی در آثار خود برای آیندگان به یادگار گذاشته است حاصل چیست؟
اگر از من بخواهند یک شخصیت نام ببرم که سمبل و نماد روح ایرانی باشد، آن شخص سعدی است. به گمان من سعدی چکیده‌ی جان ایرانی است. مردی اهل تجربه، سفر، مدارا و رند و زیرک و البته بسیار باهوش. اینها مشخصه جان ایرانی است. حال اینکه در طول تاریخ ما به کجا رسیده‌ایم و چه شدیم و کجاییم به کنار.
سعدی شاعر و نویسنده‌ای است زمینی. پاهای‌اش روی زمین است. در ۱۶ سالگی شیراز را ترک می‌کند و قریب ۳۵ سال سیر افاق و انفس می‌کند. در نظامیه بغداد درس می‌خواند و با بزرگان نشست و برخاست دارد و بعد سفرهای طولانی با کوله‌باری از دانش که تجربه را هم بر آن علاوه می‌کند که حاصلش می‌شود خرد. ماجراهای مختلف از سر می گذراند. به اسارت می‌برند و به کار گل می گمارندش. در زمانه‌ای پر آشوب و ریا؛ وقتی به شیراز برمی‌گردد ۵۰ سال را پشت سر گذارده و در چنین حالی گلستان و بوستان را می‌نویسد. انسانی پویا و زمینی که با هوش سرشار می‌داند که چه کاری انجام می‌دهد.
از تاثیر سعدی در ادبیات و زبان فارسی بگویید؟
تاثیر سعدی در ادبیات و بیشتر و پیشتر البته در زبان مردم معلوم و واضح است. با یک جستجوی ساده در نت می‌توان به تاثیر کلام و زبان و پندهای سعدی پی برد. کافی است دقت کنید به مکالمات روزانه مردم که چه مقدار در صحبت‌های روزانه خود از کلمات و مثل‌ها و تک‌بیت‌ها و مصرع‌های سعدی استفاده می‌شود. ممکن است برخی‌ها مطلع نباشند که این سخنان از سعدی است. در واقع سعدی هنوز هست و درون ما زندگی می‌کند.
سعدی به لحاظ تخصصی چه کار ویژه‌ای در ادبیات و زبان فارسی انجام داده است؟
کسی که زبان فارسی را به اوج رساند و از پیرایه ها پالود همین شیخ مصلح الدین است. صراف کلمه و جمله. کاری که سعدی کرد این بود که شیوه و قالب رایج زمان خود را که به انحطاط کامل رسیده بود به بالا ترین شکل خود ارتقا داد به گونه‌ای که هنوز هم خوانده می‌شود و هم لذت‌بخش و آموختنی است. متاسفانه خیلی از توصیه‌های این شاعر و نویسنده و متفکر بزرگ تو گوش ما نرفته.
ادبیات معاصر ایران از این گنجینه چه بهره‌ای برده است؟ آیا می‌توان آثار شاخصی را نام برد؟
تاثیر سعدی در شعرا و نویسندگان بعد از خود مشخص است و نمونه‌های فراوانی می‌توان نام برد اما در ادبیات معاصر، نویسنده جدی‌ای نمی‌شناسم که سعدی نخوانده باشد و خوب هم نخوانده باشد. ابراهیم گلستان نمونه‌ی بارزش.
شما در کتاب «گلستان‌خوانی برای کم‌حوصله‌ها» که بازخوانی‌تان از گلستان سعدی است، چه تغییرات یا شگردهایی برای خواننده کم‌حوصله امروزی انجام داده‌اید؟
همانطور که اشاره کردم بخش اعظمی از گلستان و بوستان سعدی هنوز کاربرد دارد و همه‌گیر و همه‌زمانی است. اما بخشی از سخنانی که سعدی در گلستان و بوستان عرضه کرده است به هر حال مال دوره زمانی خودش بوده و مقتضای آن دوران این بوده که حکایت‌ها و قصه‌ها به سرانجامی برسد و پند و اندرزی درش باشد. مثل امروز نبود که قصه را برای قصه می‌نویسیم. در زمانه ما برای کسی که می‌خواهد گلستان و بوستان را بخواند به خاطر مترادفات و نتیجه‌گیری حکایت‌ها و قصه‌ها کار سخت می‌شود و گاهی هم نسل نو پس می‌زند این چیزها را.
کاری که من در گلستان‌خوانی برای کم حوصله‌ها کردم این بود که این تلخیص را خلاصه‌تر کردم و بدون اینکه لطمه‌ای به کار بخورد نتیجه‌گیری‌ها را برداشتم و نتیجه را واگذار کردم به خواننده. از تعداد مترادف‌ها کاستم و سعی کردم بدون اینکه لطمه‌ای به متن اصلی بخورد کار انتخاب و ویرایش را انجام بدهم تا سعدی برای نسل امروز خواندنی‌تر بشود.
به نظرم با این کار روزنه و باب دوستی‌ای باز کرده‌ام برای آشنایی نسل جوان با بزرگان ادبیات ایران. کار روی گلستان و بوستان سعدی و چند کار دیگر در رابطه با ادبیات کلاسیک ایرانی مقدمه‌ای است تا دوستان جوان را برای ورود به دنیای کامل این آثار علاقه‌مند کند.