ایسنا: توفیق سبحانی معتقد است، برای حل مشکلات خط فارسی باید فرهنگستان قاعده و قانونی وضع کند و آن را از طریق دولت به همه‌ی ارگان‌ها بدهد و همه آن را رعایت کنند.

این نویسنده و پژوهشگر در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در تشریح مشکلات خط فارسی، گفت: یکی از مشکلات خط فارسی این است که در حروف الفبای فارسی، مصوت کوتاه وجود ندارد و مصوت‌ها از خارج به صورت کسره، ضمه و فتحه وارد حروف می‌شوند.

او افزود: مشکل دیگر این است که یک صدا مثل /س/ به شکل‌های مختلفی مثل «س»، «ص» و «ث» نوشته می‌شود. بزرگ‌ترین مشکل خط فارسی نیز بحث مََفصل‌هاست؛ به این معنا که مشخص نیست باید کلمات را به صورت سرهم نوشت یا جدا؛ مثلا نمی‌دانیم «رواست» درست است یا «روا است».

سبحانی در ادامه اظهار کرد: اگر شیوه‌نامه‌های خط فارسی را بخوانید، می‌بینید که مثلا بعضی می‌گویند گذاشتن تشدید همیشه لازم است، اما بعضی معتقدند که فقط وقت‌هایی نگذاشتن تشدید باعث ایجاد اشکال در خواندن ‌شود؛ مثلا در واژه‌های «قوت» و «قوّت»، و در دومی باید از تشدید استفاده کرد. خود من معتقدم هر جای هر واژه‌ای تشدید دارد، باید آن را بگذاریم.

او در عین حال گفت: به نظر من، مشکلات خط فارسی زیاد نیست‌. اگر مقایسه کنیم، خط‌های فرانسه و انگلیسی هم از خط ما راحت‌تر نیستند. اما ایراد کار این است که خط فارسی را هرکس هرطور دلش می‌خواهد، می‌نویسد.

سبحانی همچنین با اشاره به تنوع شیوه‌نامه‌های خط فارسی، گفت: بعضی از مؤسسات فرهنگی و انتشاراتی ما شیوه‌نامه دارند؛ ‌مثلا شیوه‌نامه‌ی فرهنگستان، شیوه‌نامه‌ی مرکز نشر دانشگاهی و... که هرکدام در جزییات، اختلاف‌هایی با هم دارند و اگر شما به عنوان یک نویسنده بخواهید برای هریک از این مراکز بنویسید، ‌ باید به شیوه‌های مختلفی بنویسید.

او سپس درباره‌ی راه حل مشکلات خط فارسی اظهار کرد: باید فرهنگستان به عنوان یک مؤسسه‌ی آکادمیک، مدیریت این موضوع را بر عهده بگیرد و قاعده‌ای بدهد تا همه‌ی نهاد‌ها و وزارت‌خانه‌ها از آن اطاعت کنند و دیگر دل‌بخواه من و شما نباشد. وظیفه‌ی فرهنگستان این است که قاعده و قانونی وضع کند و آن را از طریق دولت به همه‌ی ارگان‌ها بدهد تا همه آن را رعایت کنند. ‌باید فرهنگستان بگوید که چه باید کرد. زمانی دکتر پرویز ناتل خانلری یک بخش‌نامه‌ی کلی داده بود. چند ماهی این بخش‌نامه را رعایت کردند، ‌ بعد دوباره هرکس هرطور که دلش خواست، نوشت.

این استاد زبان و ادبیات فارسی ادامه داد: به زبان و خط انگلیسی نگاه کنید. در این خط به عنوان نمونه واژه‌ای مثل «enough» را داریم که هرگز جوری که خوانده می‌شود، نوشته نمی‌شود، اما همه‌ی انگلیسی‌زبان‌ها ناچارند آن را به همین شکل بنویسند؛ ملکه‌ی انگلیس باید همین‌طور بنویسد، بچه دبستانی هم باید همین‌طور بنویسد. در خط فارسی هم من به عنوان یک نویسنده نمی‌توانم بگویم من دلم می‌خواهد این‌طور بنویسم، به من گفته خواهد شد که پس خودت بنویس و منتشر کن، ‌خودت هم بخوان.

او همچنین درباره‌ی پیشنهاد تغییر خط فارسی، گفت: آیا ما متنی بالا‌تر و ژرف‌تر از «مثنوی» مولانا و «شاهنامه» ‌ی فردوسی یا نوشته‌های دکتر مصاحب و دکتر هشترودی داریم؟ این‌ها را با خط فارسی نوشته‌اند و مشکلی نداشته‌اند.

سبحانی در ادامه گفت: کسانی که می‌گویند خط باید تغییر کند، باید آن را اجرا کنند تا ببینند مشکلاتش چیست. ممکن است در عمل ببینند مشکلات خط جدید آن‌قدر زیاد است که باید گفت رحمت به خط فارسی خودمان. ما تا امروز هیچ کتابی نداشته‌ایم که زبان فارسی را با خط دیگری و از چپ به راست نوشته باشد. بنابراین نمی‌دانیم که این نوع نوشتن چه مشکلاتی ایجاد می‌کند و با تغییر خط چه پیش می‌آید. باید یک کتاب، به عنوان نمونه، «گلستان» سعدی را به این ترتیب بنویسیم تا ببینیم می‌شود آن را خواند یا نه.

او در ادامه متذکر شد: ترکیه این کار را کرده است، اما بسیاری از کتاب‌های آن‌ها امروز در گوشه‌ی کتابخانه مانده و نمی‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. «قاموس ترکی» نوشته‌ی شمس‌الدین سامی که مرحوم دهخدا بخش زیادی از آن را وارد «لغت‌نامه» ی خود کرده است، یا «قاموس الاعلام» اثر همین شخص (شمس‌الدین سامی) از جمله کتاب‌هایی هستند که بسیاری از ترک‌ها، به‌جز دانش‌آموختگان ادبیات فارسی و عربی، نمی‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.

سبحانی در پایان پس از این‌که مطلع شد، پیشنهاد تغییر خط فارسی از جانب کوروش صفوی نیز مطرح شده است، گفت: من به دکتر صفوی ارادت دارم. اگر ایشان چنین چیزی بگویند، از روی حساب و کتاب است، چون کارشان این است. اگر دکتر صفوی این پیشنهاد را داده باشند، من مقدار زیادی از حرف‌هایم را پس می‌گیرم.