| تنظیمات | |
| قلم چاپ | اندازه فونت |
علی‌محمد سابقی (رایزن فرهنگی اسبق فرهنگی ایران در چین): ادبیات چینی، یکی از کهن‌ترین و برجسته‌ترین ادبیات جهان به شمار می‌رود که در طول تاریخ آثار بی‌شماری به صورت نظم و نثر، شعر و داستان، نمایشنامه و اپرا، در بستر آن خلق شده است.
مردمان سرزمین چین، تا اواخر قرن هجدهم، معتقد بودند که فرهنگ و تمدن چینی، تنها فرهنگ و تمدن کامل جهان است، و هیچ فرهنگ و تمدنی به پایه‌ی آن نمی‌رسد. لذا، ادبیات سایر ملت‌ها را هم پای ادبیات خود نمی‌دانستند و هرگز به دنبال آشنایی و داد و ستد با آن‌ها بر نمی‌آمدند.
به رغم روابط گسترده‌ی تاریخی و فرهنگی بین ایران و چین، ادبیات و شخصیت‌های برجسته‌ی ادبی ایران تا پایان دوران امپراتوری، در چین ناشناخته بود. (غیر از جامعه‌ی مسلمانان)
با پایان دوران امپراتوری در سال ۱۹۱۱ و به ویژه پس از وقوع جنبش چهارم ماه مه در سال۱۹۱۹ بود که نویسندگان و ادبای چینی، به ویژه افرادی که در اروپا تحصیل کرده بودند، با تفکر و اندیشه و ادبیات سایر کشور‌ها آشنا شده و کم کم به مطالعه‌ی آن پرداختند.
آغاز ترجمه‌ی رباعیات خیام به زبان چینی
نخستین شاعر ایرانی که به جامعه‌ی روشنفکران چینی معرفی و برخی از اشعار وی به زبان چینی ترجمه شد، رباعیات عمر خیام بود که طبق اطلاعات موجود، برخی از رباعیات خیام در سال۱۹۲۲ توسط خوشی از زبان انگلیسی به چینی ترجمه و در مجله‌ی آزمون جوانان، سال ششم، شماره‌ی چهارم منتشر گردید. دومین ترجمه نیز توسط اندیشمند شهیر چینی گوو مورو، در همان سال آن هم از زبان نگلیسی صورت گرفته و در مجله‌ی خلقت چاپ شد. ترجمه‌های گوو مورو و سایر مترجمان چینی از رباعیات عمر خیام، چه به صورت منتخب و یا کامل، تا سال ۱۹۴۹ وپیش از روی کار آمدن کمونیست‌ها، و حتی پس از تأسیس جمهوری خلق چین، بار‌ها و بار‌ها در مجلات مختلف ادبی چاپ و منتشر گردید و مورد استقبال نویسندگان و روشنفکران قرار گرفت. ویژگی این ترجمه‌ها این بود که همگی از زبانهای دیگری هم چون انگلیسی، فرانسوی، و روسی به زبان چینی ترجمه شده بودند.
نخستین ترجمه از رباعیات عمر خیام که مستقیما از زبان فارسی به زبان چینی ترجمه و منتشر شد مربوط به سال۱۹۸۶ است که توسط پروفسور جان خونین صورت گرفت. پس از وی مترجمان دیگری مانند جان خویی، پان‌ای خِه، جو خَی بو، و دیگران، که همگی از فارغ التحصیلان زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه پکن بودند، شروع به ترجمه‌ی رباعیات از زبان فارسی به زبان چینی نمودند.
تاکنون بیش از ۲۴ ترجمه‌ی کامل و منتخب و گزیده از رباعیات عمر خیام توسط نویسندگان و مترجمان مختلف چینی، از زبانهای مختلف از جمله زبان فارسی به زبان چینی صورت گرفته و منتشر گردیده است. هم چنین، بیش از ۲۳ مقاله‌ی پژوهشی توسط نویسندگان مختلف این کشور پیرامون رباعیات خیام نوشته شده و منتشر گردیده است که نشان از استقبال جامعه‌ی ادبی چین از این شاعر ایرانی و اشعار او دارد.
نخستین ترجمه از شاهنامه به زبان چینی
نخستین ترجمه‌ی داستان ضحاک از شاهنامه‌ی فردوسی، در سال ۱۹۳۴توسط اوشی یکی از روشنفکران انقلابی آن زمان، از انگلیسی به چینی ترجمه و در مجله‌ی ادبیات منتشر گردید. ترجمه‌ی داستان رستم و سهراب از شاهنامه‌ی فردوسی (به صورت مصور)، و گزیده‌ای از داستان رستم و سهراب، دومین و سومین ترجمه از شاهنامه بود که توسط آقای پان چین لینگ صورت گرفت و به ترتیب، توسط انتشارات هنر و ادبیات شانگهای و انتشارات خلق جیانگشی در سالهای ۱۹۶۴ و ۱۹۸۳ منتشر و به بازار عرضه شد. ترجمه‌ی پان چین لینگ از داستانهای شاهنامه، در سالهای ۱۹۸۵ و ۱۹۸۶توسط انتشارات خلق استان خونَن مجددا چاپ و وارد بازار کتاب چین شد. ترجمه‌ی قطعاتی از شاهنامه و گزیده‌ای از شاهنامه‌ی فردوسی، نخستین ترجمه‌ها بودند که توسط پروفسور جان خونین از زبان فارسی به زبان چینی ترجمه و در سالهای ۱۹۸۶ و ۱۹۹۰ توسط انتشارات ادبیات خلق پکن به چاپ رسید. پس از وی افراد دیگری نیز اقدام به ترجمه‌ی داستانهایی از شاهنامه به زبان چینی کرده‌اند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به جان خویی، سون پی فانگ، و یوان ونچی اشاره کرد.
کامل‌ترین ترجمه از شاهنامه‌ی فردوسی، ترجمه‌ای است که به صورت منظوم (متن کامل در ۶ جلد) توسط آقای جان خونین از زبان فارسی انجام شده است که در سال ۲۰۰۲ همراه با مجموعه‌ی۱۸ جلدی «گنجینه‌ی ادبیات فارسی» (شامل شاهنامه فردوسی، مثنوی مولانا، دیوان حافظ، گلستان سعدی، بوستان سعدی، رباعیات عمر خیام، و اشعار رودکی) توسط انتشارات ادبی و هنری استان خونن به شکل نفیسی در ۳۰۰۰ دوره چاپ و به بازار کتاب عرضه گردید. این مجموعه که در سال ۱۳۸۱برنده‌ی دهمین جایزه‌ی جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد، در سال ۲۰۰۳نیز به عنوان بهترین اثر ترجمه‌ی ادبیات خارجی در چین، جایزه‌ی ویژه‌ی این سال کشور را به خود اختصاص داد. این مجموعه هم اکنون در حال ویرایش مجدد است تا به زودی به چاپ دوم برسد.
تاکنون بیش از ۱۵ ترجمه از شاهنامه‌ی فردوسی، به صورت گزیده، منتخب، و کامل از زبانهای مختلف، و عمدتا از زبان فارسی به زبان چینی ترجمه و منتشر شده است. هم چنین، بیش از ۲۸ اثر پژوهشی و مقاله نیز توسط نویسندگان چینی پیرامون فردوسی و شاهکار او شاهنامه‌ی فردوسی نوشته شده و در مجلات معتبر ادبی این کشور به چاپ رسیده است.
فهرست ترجمه‌ی آثار فردوسی و عمر خیام به زبان چینی و پژوهش‌های صورت گرفته در این زمینه
الف- فردوسی
۱. داستان جمشید و ضحاک از شاهنامه‌ی فردوسی/ مترجم: اوشی/ مجله‌ی ادبیات سال سوم شماره ۵/۱۹۳۴.
۲. داستان رستم و سهراب از شاهنامه‌ی فردوسی (مصور) / مترجم: پان چین لینگ/ انتشارات هنر و ادبیات شانگهای/ ۱۹۶۴ و چاپ مجدد در سال۱۹۸۴ توسط انتشارات ترجمه‌ی شانگهای.
۳. گزیده‌ای از داستان رستم و سهراب/ مترجم: پان چین لینگ/ انتشارات خلق جیانگشی/ ۱۹۸۳.
۴. گزیده‌ای از داستان رستم و سهراب/ مترجم: پان چین لینگ/ مجله‌ی منتخبی از آثار ادبی خارجی/ سال ۱۹۸۵، شماره‌ی سوم.
۵. قطعاتی از شاهنامه/ مترجم: جان خونیَن/ منتخبی از آثار ادبی مشرق زمین، جلد دوم/ انتشارات خلق خونَن، چانگ شا/ ۱۹۸۶.
۶. گزیده‌ای از شاهنامه‌ی فردوسی/ مترجم: جان خونیَن/ بخشی از کتاب نقدی بر شاهکارهای منظوم جهان/ ۱۹۹۰.
۷. گزیده‌ای از شاهنامه‌ی فردوسی/ مترجم: جان خونیَن/ انتشارات ادبیات خلق پکن/ ۱۹۹۱.
۸. گزیده‌ای از شاهنامه‌ی فردوسی/ مترجم: جان خونیَن/ بخشی از کتاب منتخبی از اشعار بدیع و کهن و نوین ایران همراه با نقد و توضیح/ انتشارات دانشگاه تربیت معلم پکن/ ۱۹۹۲.
۹. رستم نامه/ جان خونیَن و سون پی فانگ/ سال ۲۰۰۰.
۱۰.منتخبی از شاهنامه فردوسی. اداره‌ی نشریات خلق سین کیانگ، سال ۱۹۹۸، مترجم: عبدالشکور محمد امین و عبدالولی خلیفه.
۱۱. شاهنامه به زبان ترکی مجله‌ی بورک شماره ۱ سال ۱۹۹۲، شماره های ۱، ۲، ۳، ۴ سال ۱۹۹۴.
مقالات و پژوهش‌های صورت گرفته پیرامون فردوسی
۱. بزرگداشت هزاره‌ی فردوسی شاعر فارسی/ نویسنده: او شی/ کتاب ادبیات، سال سوم، شماره‌ی ۵/ ۱۹۳۴.
۲. فردوسی و شاهنامه‌ی او/ نویسنده: پان چین لینگ/ مقدمه بر ترجمه‌ی داستان رستم و سهراب/ شانگهای، انتشارات هنر و ادبیات/ ۱۹۶۴.
۳. فردوسی/ نویسنده: گِه شان/ تذکره‌ی نویسندگان مشهور خارجی، حلد اول/ پکن، انتشارات فرهنگستان علوم اجتماعی چین/ ۱۹۷۹.
۴. فردوسی/ نویسنده: زِن یان شِن/ دایره المعارف بزرگ چین، بخش ادبیات خارجی/ پکن، انتشارات دایره المعارف بزرگ چین/ ۱۹۸۲.
۵. شاهنامه‌ی فردوسی، حماسه‌ی ملی معروف جهان/ نویسنده: جان خویی/ گفتاری در تاریخ فرهنگ مشرق زمین/ خِه فِی، کتابخانه‌ی خوان شان/ ۱۹۸۷.
۶. فردوسی/ نویسنده: یوان وِنچی/ فرهنگ بزرگ اطلاعات جهان/ پکن، انتشارات اطلاعات جهان/ ۱۹۸۸.
۷. فردوسی، سالار شاعران فارسی (مصور) / پان چین لینگ/ چونگ چینگ، انتشارات چینگ/ ۱۹۹۰.
۸. تأثیر سترگ شاهنامه‌ی فردوسی در شرق و غرب- به مناسبت هزار و پنجاهمین سالگرد تولد فردوسی/ نویسنده: پان چین لینگ/ مجله‌ی ادبیات خارجی، شماره‌ی اول/ ۱۹۹۱.
۹. مفهوم تراژدی در داستان رستم و سهراب/ نویسنده: خانم چائو لی یوان/ مجله‌ی ادبیات خارجی، شماره‌ی اول/ ۱۹۹۱.
۱۰. تراژدی چهار قهرمان جوان در شاهنامه‌ی فردوسی/ نویسندگان: خانم لی شیان و جان خونیَن/ مجله‌ی ادبیات خارجی، شماره‌ی اول/ ۱۹۹۱.
۱۱. «هزاره‌ی فردوسی» در سراسر جهان/ نویسنده: جان خویی/ مجله‌ی تحقیقات ادبیات خارجی، شماره‌ی سوم/ ۱۹۹۱.
۱۲. مقدمه‌ی مترجم بر گزیده‌ای از شاهنامه‌ی فردوسی/ نویسنده: جان خونیَن/ پکن، انتشارات ادبیات خلق/ ۱۹۹۱.
۱۳.فردوسی در چین/ نویسنده: پان چین لینگ/ مجله‌ی ادبیات خارجی، شماره‌ی اول/ ۱۹۹۲.
۱۴. فردوسی و شاهنامه‌ی او/ نویسنده: خِه نا‌اینگ/ منتخب اشعار بدیع کهن و نوین ایران همراه با نقد و توضیحات/ پکن، انتشارات دانشگاه تربیت معلم/ ۱۹۹۲.
۱۵.گزیده‌ای از شاهنامه‌ی فردوسی همراه با نقد (مصور) / یوان وِنچی/ کتاب برگزیده‌ی آثار بلند و مشهور جهان/ گویلین، انتشارات لی جیان/ ۱۹۹۲.
۱۶. تطبیق شاهنامه‌ی فردوسی و اثر هم نام مانیو ارنرد انگلیسی/ نویسنده: پان چین لینگ/ مجله‌ی نقدی بر ادبیات خارجی، شماره‌ی اول/ ۱۹۹۱.
۱۷. موقعیت برجسته و تاریخی چهار شخصیت برجسته‌ی ادبی ایران (فردوسی، عمر خیام، سعدی، حافظ) / شین بینگ شون/ مجله مبادلات فرهنگى ماه مى ۲۰۰۱.
۱۸. شاهنامه حماسه‌ی ملی ایران/ جان خونیَن/ روزنامه‌ی فرهنگ/ ۳۰ دسامبر ۲۰۰۱.
۱۹. فردوسی و (شاهنامه) / م عثمانف و ش شاه محمدف، شوروی سابق/ مجله‌ی» بورک «شماره‌ی ۲۱ سال ۱۹۸۷.
۲۰. فردوسی و شاهنامه/ شیرین قربان / مادری خان/» مجله‌ی علمی دانشگاه سین کیانگ «شماره‌ی ۳ سال ۱۹۹۲.
۲۱. شرح مختصری از (شاهنامه) / نظام الدین تختی/ مجله‌ی علوم اجتماعی سین کیانگ/ شماره‌ی ۳ سال ۱۹۹۳.
۲۲. شاهنامه - شاهکار ادبی شرق/ عبدالشکور محمد امین/ مجله‌ی علمی دانشگاه سین کیانگ (زبان اویغوری) شماره‌ی ۳ سال ۱۹۹۳.
۲۳. درباره‌ی فردوسی و (شاهنامه) / پیشگفتار کتاب «منتخبات شاهنامه» عبدالشکور محمد امین/ اداره‌ی نشریات خلق سین کیانگ، سال ۱۹۹۹.
ب- عمر خیام
۱. قطعه‌ی امید از رباعیات عمر خیام/ مترجم از انگلیسی: خوشی/ مجله‌ی آزمون جوانان، سال ششم، شماره‌ی چهارم. این اثر در سالهای ۱۹۲۲ و ۱۹۸۴ توسط کتابخانه‌ی یادون در شانگهای و انتشارات ادبیات خلق در پکن تجدید چاپ گردید.
۲. ترجمه‌ی جدید از رباعیات عمر خیام/ مترجم از انگلیسی: گوو مورو/ مجله‌ی خلقت، سال اول، شماره‌ی ۳- ۱۹۲۲.
۳. گلچینی از رباعیات عمر خیام/ مترجم از انگلیسی: گوو جئو/ ماهنامه‌ی داستان/ سال چهارم، شماره‌ی یک- ۱۹۲۳.
۴. رباعیات خیام/ مترجم از انگلیسی: گوو مورو/ کتابخانه‌ی تَی رون در شانگهای/ ۱۹۲۴. این اثر در سال-های ۱۹۲۵، ۱۹۲۶، و ۱۹۲۸ تجدید چاپ شد.
۵. رباعیات خیام/ مترجم از انگلیسی: گوو مورو/ شانگهای، انتشارات خلقت/ ۱۹۲۷.
۶. رباعیات خیام/ مترجم از انگلیسی: گوو مورو/ شانگهای، کتابخانه‌ی گوان خوا/ چاپ اول ۱۹۳۰ و چاپ دوم ۱۹۳۳.
۷. گزیده‌ای از رباعیات عمر خیام/ مترجم: جو شیان/ شانگهای، انتشاراتشان وو/ ۱۹۳۶.
۸. رباعیات خیام/ مترجم از انگلیسی: گوو مورو/ شانگهای، کتابخانه‌ی دَگوان/ ۱۹۳۶.
۹. صد و یک رباعی از خیام/ مترجم از انگلیسی: گوو مورو/ شانگهای، انتشارات هنر و ادبیات جدید/ ۱۹۵۴.
۱۰. رباعیات خیام/ مترجم از انگلیسی: گوو مورو/ پکن، انتشارات ادبیات خلق/ چاپ اول سال۱۹۵۸ و چاپ دوم ۱۹۷۸.
۱۱. منتخب رباعیات خیام/ مترجم از انگلیسی: خو وَی/ مجله‌ی جهان، شماره‌ی ششم، ۱۹۸۲.
۱۲. رباعیات (مصور) / مترجم از انگلیسی: خوانگ گائو شینگ/ شانگهای، انتشارات ترجمه/ ۱۹۸۲
۱۳. گزیده‌ای از رباعیات عمر خیام/ مترجم از انگلیسی: گوو مورو/ نان چانگ، انتشارات خلق جیانگشی/ ۱۹۸۳.
۱۴. گزیده‌ای از رباعیات خیام/ مترجم از زبان فارسی: جان خونیَن/ کتاب ادبیات خارجی، شماره‌ی سوم/ ۱۹۸۶.
۱۵. منتخبی از رباعیات خیام/ مترجم از زبان فارسی: جان خونیَن/ بخشی از کتاب منتخب اثار ادبی مشرق زمین، جلد دوم/ ۱۹۸۶.
۱۶. دیوان رباعیات/ مترجم از فارسی: جان خویی/ چانگ شا، انتشارات خلق خونَن/ ۱۹۸۸.
۱۷.گلچینی از رباعیات خیام/ مترجم: پان‌ای خِه/ بخشی از کتاب فرهنگ نقدی بر شاهکارهای منظوم جهان/ گویلین، انتشارات لی جیان/ ۱۹۸۹.
۱۸. هشت رباعی از خیام/ مترجم از فارسی: جو خَی بو/ بخشی از کتاب فرهنگ نقدی بر شاهکارهای منظوم جهان/ پکن، انتشارات دانشگاه پکن/ ۱۹۹۰.
۱۹. رباعیات خیام (مصور) / مترجم از انگلیسی: خانم بَی لی/ پکن، انتشارات دانشگاه خلق چین/ ۱۹۹۰.
۲۰. گزیده‌ای از رباعیات خیام/ مترجمان از زبان روسی: یو خائو دون و یان شیو چین/ مجله‌ی ادبیات خارجی، شماره‌ی اول/ ۱۹۹۱.
۲۱. ترانه‌های دلربا- مجموعه‌ی رباعیات فارسی/ مترجم از فارسی: جان خویی/ گویلین، انتشارات لی جیان/ ۱۹۹۱.
۲۲. اشعار حکیمانه‌ی فارسی (رباعیات خیام) / مترجم از زبان فارسی: جان خونیَن/ پکن، انتشارات وِن چین/ ۱۹۹۱.
۲۳. گزیده‌ای از رباعیات خیام/ مترجم از زبان فارسی: جان خونیَن/ بخشی از کتاب منتخب اشعار بدیع کهن و نوین ایران همراه با نقد و توضیحات/ پکن، انتشارات دانشگاه تربیت معلم پکن/ ۱۹۹۲.
۲۴. رباعیات عمر خیام/ اداره‌ی نشریات زبان اویغوری خاش/ سال ۱۹۸۱، مترجم: نور محمد ارکی.
مقالات و پژوهش‌های صورت گرفته پیرامون عمر خیام
۱-پیرامون رباعیات عمر خیام/ نویسنده: وِن‌ای دِئو/ مجله‌ی خلاقیت، سال دوم، شماره‌ی ۱/ ۱۹۲۳.
۲- مقدمه‌ای بر کتاب ترجمه‌ی رباعیات/ نویسنده: گوو مورو/ شانگهای، کتابخانه‌ی تَی رون/ ۱۹۲۴.
۳- عمر خیام شاعر فارسی/ نویسنده: گوو مورو/ شانگهای، کتابخانه‌ی تَی رون/ ۱۹۲۷.
۴- رباعیات عمر خیام/ نویسندگان: اوجیان لی و او لی فو/ شاهکارهای ادبی مغرب زمین، جلد هفتم/ شانگهای، کتابخانه‌ی لی می‌نگ/ ۱۹۳۵.
۵- عمر خیام/ نویسنده: گِه شان/ تذکره‌ی نویسندگان مشهور خارجی، جلد اول/ پکن، انتشارات فرهنگستان علوم اجتماعی چین/ ۱۹۷۹.
۶- عمر خیام شاعر فارسی و سخنی پیرامون رباعیات او/ نویسنده: وانگ چا اینگ/ مجموعه‌ی ویژه‌ی ادبیات مشرق زمین، جلد اول/ پکن، انتشارات فرهنگستان علوم اجتماعی چین/ ۱۹۷۹.
۷- مقدمه‌ای بر ترجمه‌ی رباعیات/ نویسنده: خوانگ گائو شینگ/ شانگهای، انتشارات ترجمه/ ۱۹۸۲.
۸-تکاپو بر سر راه زندگی- سخنی پیرامون رباعیات عمر خیام/ نویسنده: لینَن جی فی/ مجله‌ی تحقیقات ادبیات خارجی، شماره‌ی سوم/ ۱۹۸۳.
۹-پیوستگی احتمالی بین سونت (نوعی شعر اروپایی) جویه جو (نوعی شعر چینی در دوران سلسله‌ی تانگ) و رباعیات عمر خیام/ نویسنده: یان شِن ای/ مجله‌ی تحقیقات هنر و ادبیات، شماره‌ی چهارم/ ۱۹۸۳.
۱۰-مضامین ضد دینی در رباعیات عمر خیام/ نویسنده: جئو جِه چِن/ مجله‌ی دانشسرای جی آن، شماره‌ی اول/ ۱۹۸۴.
۱۱-خصایص هنری رباعیات عمر خیام/ نویسنده: جئو جِه چِن/ مجله‌ی دانشسرای جی آن، شماره‌ی دوم/ ۱۹۸۵.
۱۲-پیرامون رباعیات عمر خیام/ نویسنده: وانگ جا اینگ/ آشنایی با آسیای میانه، کتاب دوم/ پکن، کتابخانه‌ی جون خوا/ ۱۹۸۷.
۱۳-مقدمه‌ای بر ترجمه‌ی رباعیات عمر خیام/ نویسنده: جان خویی/ چانگ شا، انتشارات خلق خونَن/ ۱۹۸۸.
۱۴-رباعیات خیام و جویه جو، نوعی شعر در دوران سلسله‌ی تانگ چین/ نویسنده: یان شین ای/ ضمیمه‌ی روزنامه‌ی وِن خویی، شماره‌ی دوم/ ۱۹۸۰.
۱۵-بحثی کوتاه پیرامون سرگذشت و افکار عمر خیام و لی بَی شاعر شهیر چین باستان/ نویسنده: گولی نا/ مجله‌ی دانشسرای کاشغر، شماره‌ی دوم/ ۱۹۸۷.
۱۶-رباعیات خیام و گلستان سعدی/ نویسنده: لی یو جون/ مجموعه کتاب‌های نثر، کتاب سوم/ گوانگجو، انتشارات خلق گواندونگ/ ۱۹۷۹.
۱۷-ایوان اشعار غربی و شرقی گوته و ادبیات فارسی/ نویسنده: وانگ جا اینگ/ جامع الرسالات ادبیات خارجی، کتاب یازدهم/ پکن، انتشارات فرهنگستان علوم اجتماعی/ ۱۹۸۷.
۱۸-عقاید فلسفی عمر خیام/ نویسنده: وانگ جا اینگ/ مجله‌ی تحقیقاتی فلسفه‌ی خاور، شماره‌ی اول/ ۱۹۸۵.
۱۹- عمر خیام و رباعیات او و مقدمة کتاب «رباعیات عمر خیام» نورمحمدارکی/ اداره‌ی نشریات زبان‌اویغوری خاش/ سال ۱۹۸۱.
زندگینامه‌ی پروفسور جان خونین، استاد زبان و ادبیات فارسی و ایران‌شناس برجسته‌ی دانشگاه پکن
- در سال ۱۹۳۱ میلادی در سواحل شرقی چین و در استان شندونگ در خانواده‌ای متوسط متولد شد.
- در سال ۱۹۵۶ از دانشکده زبان و ادبیات روسی دانشگاه پکن فارغ التحصیل و در همان سال به تدریس در این دانشکده پرداخت.
- سپس به دانشکده‌ی زبان‌ها و ادبیات شرقی منتقل و در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی مشغول به تحصیل شده و در سال ۱۹۶۰ به عنوان یکی از نخستین دانشجویان این رشته، موفق به اخذ مدرک کار‌شناسی از بخش فارسی دانشکده زبان‌ها وادبیات شرقی دانشگاه پکن گردید.
- تا سال ۱۹۹۶، در دانشگاه پکن دایم به عنوان رییس دپارتمان و یا استاد، مشغول تدریس زبان و ادبیات فارسی بوده و در ضمن به پژوهش پیرامون زبان و ادبیات فارسی و ترجمه‌ی آثار ادبی ایران نیز اشتغال داشته است.
- تا کنون از ایشان بیش از ۳۰ اثر تألیفی و ترجمه‌ای پیرامون زبان، ادبیات، فرهنگ، و تاریخ ایران و هم چنین ده‌ها مقاله در مطبوعات مختلف چین و ایران چاپ و منتشر گردیده است.
- به درستی می‌توان به پروفسور جان هونین، به خاطر خدمات و تلاشهای بی‌وقفه و صادقانه‌ای که در معرفی فرهنگ و تمدن ایرانی و زبان و ادبیات فارسی و پرورش و آموزش دانشجویانه‌ی اساتید و محققان این کشور داشته است، لقب پدر زبان و ادبیات فارسی در چین را داد. تمامی افراد و محققانی که اینک در کشور چین به نحوی در خدمت زبان و ادب فارسی و ایران‌شناسی هستند، با واسط و یا بلاواسطه، از شاگردان این استاد گرانقدر بوده و از آثار گرانسنگ وی استفاده نموده‌اند.
- پروفسور جان خونین، به عنوان مروج و مدافع زبان و ادبیات فارسی، دو مقاله دارد که در آن‌ها بیش از سایر آثارش از فرهنگ ایرانی و ادب فارسی دفاع کرده است. در یکی از این مقالات تحت عنوان «شاهنامه کجا و فون شَن یان‌ای کجا؟»، به نقد نظریه و مقایسه‌ی صورت گرفته بین شاهنامه‌ی فردوسی و داستان «فون شَن یان‌ای» چینی که توسط کویاجی نویسنده‌ی هندی در کتاب «آیین‌ها و افسانه‌های ایران و چین باستان» صورت گرفته است پرداخته و نظریه‌ی کویاجی را رد می‌کند. وی معتقد است که این داستان چینی به هیچوجه قابل مقایسه با شاهنامه‌ی فردوسی نیست. مقاله‌ی دوم تحت عنوان «کلمه‌ی آه عشق به هیچوجه وجود ندارد» است که در آن ترجمه‌ی فیتزجرالد از رباغیات عمر خیام را به نقد کشیده و معتقد است فیتزجرالد در ترجمه‌ی رباعیات خیام مرتکب خطا و اشتباهات مفهومی شده و موجب شده تا سایر مترجمان چینی رباعیات خیام که از ترجمه‌ی فیتزجرالد استفاده کرده‌اند هم اشتباهات بزرگ تری را مرتکب شوند.
- به طور کلی، می‌توان گفت، خانواده‌ی جان خونین، اعم از شخص وی، همسر محترمه و دو فرزندش، جزو خانواده‌ی بزرگ زبان و ادبیات فارسی و ایران‌شناسی در چین به شمار می‌روند. و به ویژه همسر ایشان سرکار خانم لی شیان، حق بزرگی در تألیف و تدوین کتاب‌ها و متون آموزشی مورد نیاز دانشجویان رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاههای مختلف این کشور داشته‌اند که قابل تقدیر و تشکر است.
فهرست آثار تألیفی و ترجمه‌ای پروفسور جان خونیَن
الف- کتاب
۱. ترجمه‌ی متن کامل شاهنامه‌ی فردوسی در ۶ جلد و بصورت منظوم. (۲۰۰۲)
۲. گزیده‌ای از شاهنامه. (ترجمه)
۳. اشعار کهن پارسی. (ترجمه)
۴. اشعار رودکی. (ترجمه)
۵. بررسی شاهنامه‌ی فردوسی. (تألیف)
۶. پژوهشی پیرامون شاهنامه. (تألیف)
۷. بوستان سعدی. (ترجمه)
۸. مجموعه مقالات پژوهشی شرق. (تألیف)
۹. داستان رستم و سهراب از شاهنامه. (ترجمه)
۱۰. گزیده‌ی ادبیات شرقی- جلد دوم. (تألیف)
۱۱. خلاصه‌ای از تاریخ ادبیات شرق- بخش ایران. (تألیف)
۱۲. تاریخ امپراتوری پارس. (تألیف)
۱۳. گزیده از اشعار کهن فارسی. (ترجمه)
۱۴. گزیده‌ای از شاهنامه. (ترجمه)
۱۵. لیلی و مجنون نظامی. (ترجمه)
۱۶. اشعار شعرای معروف جهان؛ گزیده‌ای از شاهنامه. (ترجمه)
۱۷. تاریخ ادبیات فارسی. چاپ اول. (تألیف) این کتاب به عنوان کتاب آموزشی در تمامی دانشکده‌های ادبیات دانشگاههای چین به عنوان کتاب درسی آموزش داده می‌شود.
۱۸. چهار مقاله‌ی عروضی. (ترجمه)
۱۹. فرهنگ ایران و تأثیر آن بر جهان؛ از ذبیح الله صفا. (ترجمه)
۲۰. گزیده‌ای از ادبیات خارجی- بخش آسیا و آفریقا؛ ایران. (ترجمه) چاپ اول.
۲۱. گزیده‌ای از ادبیات خارجی- بخش آسیا و آفریقا؛ ایران. (ترجمه) چاپ دوم.
۲۲. تاریخ ادبیات فارسی. چاپ دوم با افزودن ادبیات معاصر پس از مشروطیت تا پس از انقلاب اسلامی. (تألیف)
۲۳. اشعار فلسفی فارس؛ عمر خیام. (ترجمه)
۲۴. گلستان سعدی. (ترجمه)
۲۵. بوستان سعدی. (ترجمه)
۲۶. فرهنگ لغت فارسی- چینی. کار گروهی. (تألیف)
۲۷. فرهنگ لغت مختصر چینی به فارسی. (زیر چاپ)
۲۸. تاریخ فرهنگ ایران از دکتر عیسی صدیقی. در حال ترجمه.
۲۹. تاریخ مختصر چین. ترجمه از چینی به فارسی.
۳۰. داستانهای چینی. ترجمه از چینی به فارسی.
۳۱. تاریخ روابط چین و ایران: از روزگار اشکانی تا شاهرخ تیموری. ترجمه از چینی به فارسی. منتشره از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی. ۱۳۸۵.
۳۲. رستم نامه، جان خونیَن با همکاری سون پی فانگ، ۲۰۰۰.
ب- مقالات
۱- سعدی در چین، مقاله‌ی ارایه شده در کنفرانس سعدی‌شناسی شیراز، ۱۹۸۴.
۲- سرنوشت چهار قهرمان جوان در شاهنامه‌ی فردوسی، مقاله‌ی ارایع شده در همایش هزاره‌ی شاهنامه، ۱۹۹۰.
۳- مقدمه‌ی مجموعه‌ی شاهکارهای ادبیات فارسی، پکن، ۲۰۰۲.
۴- مقدمه‌ای بر ترجمه‌ی رباعیات عمر خیام از ترجمه‌ی فیتز جرالد.
۵- شاهنامه کجا و فِن شیان‌ای کجا، مقاله‌ای در رد نظر دانشمند هندی دکتر کویاجی.
۶- مقدمه‌ای بر ترجمه‌ی چینی رباعیات عمر خیام، ۲۰۰۱، ۲۰۰۲.
۷- شاهنامه حماسه‌ی ملی ایران، روزنامه‌ی فرهنگ چین، ۳۰ دسامبر ۲۰۰۱.
۸- فردوسی در چین، مجله‌ی فردوسی به مدیریت آقای دکتر محمد علی اسلامی ندوشن.
۹- کلمه‌ی آه عشق به هیچوجه وجود ندارد. در نقد ترجمه‌ی فیتز جرالد از رباعیات خیام. / مجله نیلوفر آبی/ سال ۲۰۰۳
جوایز و بزرگداشت‌ها
۱- دریافت جایزه‌ی بین المللی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، ۱۹۹۱.
۲- دریافت جایزه‌ی ششمین دوره‌ی بنیاد محمود افشار در رشته‌ی ادبیات و تاریخ، ۱۹۸۹.
۳- دریافت لوح افتخار رییس جمهور ایران، آقای محمد خاتمی، ۲۰۰۰.
۴- دریافت جایزه‌ی دهمین دوره‌ی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۸۲.
۵- دریافت جایزه‌ی بهترین مترجم جمهوری خلق چین، ۲۰۰۳.
۶- دریافت لوح تقدیر و نشان هفتاد و پنجمین سالگرد تأسیس دانشگاه تهران، ۲۰۰۵
۷- دریافت لوح افتخار سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۲۰۰۵.