| تنظیمات | |
| قلم چاپ | اندازه فونت |
آیدین فرنگی: کتاب دو جلدی و پرفروش «هنر آشپزی»، نوشته‌ی «رزا منتظمی»، برای سومین بار، سال گذشته از طرف سوداندوزانِ متخلفِ بازار نشر، به صورت غیرمجاز تکثیر و در کتابفروشی‌ها عرضه شد. به‌رغم پیگیری‌های حقوقی مدیر انتشارات «کتاب ایران» (ناشر اصلی و انحصاری کتاب) توزیع نسخه‌های چاپ غیرقانونی «هنر آشپزی» همچنان ادامه دارد.
نسخهای که به صورت غیرقانونی تکثیر شده، از نظر آرایش صفحه‌ها عین کتاب اصلی است. به نظر می‌رسد تکثیرکنندگان غیرمجاز، نسخهی اصلی را اسکن کرده و بر پایه‌ی اسکن تهیه شده، به چاپ و تکثیر غیرقانونی آن اقدام کرده‌اند. نسخهی غیرمجاز، صحافی ضعیفی دارد؛ طوری‌که صفحه‌ها به سرعت از شیرازه جدا می‌شوند. علاوه بر صحافی، از روی کیفیت بسیار پایین عکس‌های نسخهی غیرمجاز هم می‌توان کتاب چاپ اصلی را با چاپ غیرقانونی تمیز داد.
«آرش مهرپرور»، نمایندهی انتشارات کتاب ایران در پیگیری این پرونده، در گفت‌وگو با تارنمای مرکز فرهنگی شهر کتاب می‌گوید: «سال گذشته خبردار شدیم کسانی با کمک چاپخانه‌ها و صحافی‌هایی که به فعالیت‌های غیرقانونی مبادرت می‌ورزند، اقدام به تکثیر غیرمجاز کتاب هنر آشپزی، اثر دو جلدی و معروف زنده‌یاد رزا منتظمی کرده‌اند. پیگیری‌های اولیه را از طریق کتابفروشی‌ها آغاز کردیم، اما متأسفانه برخی از دوستان، بی‌اعتنا به تذکرها و خواهش‌های ما، به فروش نسخه‌هایی که به صورت غیرمجاز تکثیر شده بود، ادامه دادند.»
مهرپرور در ادامه با اشاره به دشوار بودن امکان دسترسی به سرشاخه‌های تکثیر غیرمجاز کتاب، اضافه می‌کند: «کتابفروشی‌هایی که نسخه‌های غیرمجاز کتاب هنر آشپزی را می‌فروشند، از ارائه‌ی فاکتور به خریداران خودداری می‌کنند؛ چراکه خودشان به غیرمجاز بودن کالای فروخته شده آگاه هستند. عاملی که باعث می‌شود آنها از فروختن کتاب غیرمجاز پرهیز نکنند، مجاز بودن اصل این کتاب است که طبق مجوزهای رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سال‌هاست منتشر می‌شود. اکنون برای مشخص شدن نسخه‌های قانونی با غیرمجاز، اقدام به چاپ هولوگرام مخصوصی کرده‌ایم که روی جلد همه‌ی کتاب‌هایمان می‌زنیم. از علاقه‌مندان و خوانندگان کتاب هنر آشپزی تقاضا داریم در صورتی که این هولوگرام روی کتاب نباشد، از خریدن آن خودداری کنند؛ چون آن کتاب جزء نسخه‌هایی است که به صورت غیرقانونی تکثیر شده است.»
قمیت چاپ غیرمجاز کتاب با قیمت چاپ قانونی آن یکی است. کیفیت صحافی نسخه‌های غیرمجاز به شکل واضحی ضعیف است و تصویرهایش هم کیفیت پایینی دارد. غیر از اینها فرقی بین دو کتاب نیست. در واقع خریدارِ نسخهی غیرمجاز، هرچند نادانسته، کتابی کم‌کیفیت‌تر را به قیمت چاپ اصلی کتاب می‌خرد و از سوی دیگر سود حاصل از کتابی که او خریده، به جیب شبکه‌ی چاپ و توزیع غیرقانونی کتاب می‌رود.
اگرچه پیگیری‌های حقوقی انتشارات نتوانسته منتج به شناسایی سرشاخه‌های چاپ و توزیع غیرمجاز کتاب هنر آشپزی شود، نمایندهی حقوقی انتشاراتی توانسته یکی از کتابفروشانی که اقدام به فروش نسخه‌های غیرمجاز کتاب می‌کرده را به دادگاه کشانده، مجرمیت وی را به اثبات برساند. نسخهای از حکمی که دادسرای فرهنگ و رسانه‌ی تهران علیه کتابفروش یادشده صادر کرده، در اختیار تارنمای مرکز فرهنگی شهر کتاب قرار گرفته است. قاضی پرونده کتابفروش را مجرم دانسته و به شش ماه حبس تعزیری محکوم کرده است. در حکم دادگاه می‌خوانیم: «... صورتجلسه‌ی تنظیمی توسط مرجع انتظامی حکایت از کشف و توقیف پنج جلد کتاب غیرمجاز از فروشگاه ... که تصدی آن با مشتکی عنه می‌باشد، اقرار صریح و مقرون به واقع متهم به تهیه و فروش کتاب و سایر قرائن و امارات موجود در پرونده، دادگاه بزهکاری متهم را محرز دانسته، مستنداً به ماده ۲۳ قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان، حکم به محکومیت مشارالیه به تحمل شش ماه حبس تعزیری صادر و لیکن اجرای محکومیت فوق را با رعایت ماده‌ی ۴۶ قانون مجازات اسلامی، مصوبه ۱۳۹۲، به لحاظ فقدان سابقه‌ی کیفری مشارالیه، به مدت یک سال به حالت تعلیق درآورده...»
«توزیع کتاب هنر آشپزی فقط از سوی انتشارات کتاب ایران صورت می‌گیرد.» مهرپرور با بیان این نکته تأکید دارد: «ازآنجا که تکثیرکننده‌ی غیرمجاز با درصد سود بیشتری نسخه‌هایش را در اختیار کتابفروشی‌ها قرار می‌دهد، عده‌ای از کتابفروشی‌ها به خریدن کتاب از توزیع‌کنندگان زیرزمینی تمایل نشان می‌دهند. جالب اینجاست که برخی خریداران نسخه‌های غیرمجاز، معترضانه به دفتر انتشارات تلفن کرده و به خاطر کیفیت نازل صحافی کتاب گلایه می‌کنند. طبعاً خریدار، آگاهی به وجود نسخه‌های تقلبی ندارد. شرکتی هم که نسخه‌های چاپ اصلی کتاب را صحافی کرده، به دلیل آمدن نامش در کتاب غیرمجاز، از نظر اعتبار حرفه‌ای آسیب دیده است.»
انتشارات کتاب ایران، اطلاعیه‌ای را هم نوشته و در اختیار کتابفروشی‌ها قرار داده است. در بخشی از این اطلاعیه می‌خوانیم: «با توجه به اینکه خرید و فروش کتاب‌های تقلبی توسط فروشگاه‌ها و عرضه و پخش آن مطابق مقررات جزایی جرم تلقی می‌شود، خواهشمند است به محض مشاهده‌ی کتب تقلبی یا پیشنهاد خرید و فروش آن بدون هولوگرام، مراتب را به دفتر انتشارات اطلاع دهید. بدیهی است هرگونه عواقب و پیامد ناشی از خریداری و توزیع کتب تقلبی، متوجه عاملان آن خواهد بود.»
چاپ نخست کتاب دو جلدی هنر آشپزی، اثر رزا منتظمی (فاطمه بحرینی) سال ۱۳۷۶ انجام شد و این کتاب اکنون نزدیک به چهل و پنج بار تجدید چاپ شده است. نویسنده‌ی کتاب چهار سال پیش فوت کرده و دخترش، هم در مقام وارث و هم در مقام ناشر، مالک قانونی کتاب محسوب می‌شود. به گفته‌ی مهرپرور سابقه‌ی سوء‌استفاده از کتاب مورد اشاره به سال‌ها پیش برمی‌گردد: «ده سال پس از چاپ نخست کتاب، مرکزی در تهران به صورت غیرقانونی اقدام به تکثیر کتاب کرد. پیگیری‌های نویسنده و ناشر نتیجه داد و محلی که نسخه‌های غیرمجاز در آن انبار شده بود، شناسایی شد. آن زمان نویسنده از جرم تکثیرکننده‌ی غیرمجاز گذشت و پرونده بسته شد. سه یا چهار سال پیش هم ناشری شهرستانی با تغییر اسم کتاب از هنر آشپزی به «آشپزی رزا» کتابی مشابه چاپ کرد که با پیگیری حقوقی ناشر اصلی و محکومیت ناشر تقلب‌کار، کتاب یاد شده جمع‌آوری شد و دیگر هم چاپ نشد.»
در واقع چاپ غیرمجاز اخیر سومین اقدام سوداندوزان در دستبرد به کتاب «هنر آشپزی» است. بر روی هولوگرامی که انتشاراتی روی جلد کتاب‌ها زده، اسم کتاب و شماره تلفن فروشگاه مرکزی نشر دیده می‌شود. توزیع‌کننده‌ی مجاز کتاب، به همه‌ی مراکز فروش کتاب مراجعه کرده و بر روی همه‌ی نسخه‌ها هولوگرام زده است. در واقع اکنون هر نسخه از این کتاب که فاقد هولوگرام باشد، نتیجه‌ی تکثیر غیرمجاز تلقی می‌شود.
نمایندهی کتاب ایران، با اشاره به اینکه گروه حقوقی و همکاران انتشارات همچنان به پیگیری‌های قانونی‌شان ادامه خواهند داد، می‌گوید: «امیدواریم با اطلاع‌رسانی به مردم، بتوانیم با شبکه‌ی چاپ و توزیع غیرقانونی این کتاب مقابله کنیم. به هر حال کار آن گروه مصداق دزدی است. باید به خریداران نیز آگاهی بدهیم تا از خریدن نسخه‌های غیرمجاز خودداری کنند. مورد دردناک اینجاست که برخی کتابفروشی‌ها به خاطر درصد سود بیشتر، از پذیرش و فروش کتاب‌هایی که نتیجه‌ی تکثیر غیرقانونی‌اند خودداری نمی‌کنند. در واقع مواردی مثل حقوق مؤلف و حقوق انتشاراتی، برای این تعداد از همکاران بی‌معنی است.»
مسأله‌ی پیش آمده برای کتاب هنر آشپزی، موردی استثنائی نیست. پیگیری و بررسی چنین پرونده‌هایی گامی است در مسیر تحقق حقوق مؤلفان و مصنفان. تارنمای مرکز فرهنگی شهر کتاب آمادگی خود را برای پوشش خبری دادن به مواردی از این دست اعلام می‌کند.