مستند ماشین روز قیامت یکشنبه شب در منظومه فرهنگی شهر کتاب قم و در چارچوب فصل جدید فعالیت‌های جانبی آن به نمایش در آمد.

رونمایی از مستند ماشین روز قیامت در منظومه فرهنگی شهر کتاب قم همراه با نقد و بررسی آن توسط مجید قیصری، داستان نویس و ناصر صفاریان، مستند ساز همراه بود و این دو هنرمند از لزوم تهیه آثار مستند از زندگی جانبازان جنگ تحمیلی سخن گفتند.

به گزارش روابط عمومی شهر کتاب قم، مستند ماشین روز قیامت یکشنبه شب در منظومه فرهنگی شهر کتاب قم و در چارچوب فصل جدید فعالیت‌های جانبی آن به نمایش در آمد.

پس از نمایش این فیلم، عباس غفاری، هنرمند و مجری این جلسه نکاتی چند درباره این مستند را گوشزد کرد و سپس یکی از حضار درباره چرایی عدم نمایش چهره واقعی اما تلخ جنگ در ایران و زندگی دشوار جانبازان اعصاب و روان سؤال کرد و از این دریچه، بحث و بررسی درباره «ماشین روز قیامت» اثر سودابه مرادیان آغاز شد.

  

ناصر صفاریان: واقعیت زندگی جانبازان جنگ باید به مردم گفته شود

ناصر صفاریان، مستند ساز، با اشاره به وجود محذوریت‌هایی درباره سوژه جنگ در تمام دنیا، اظهار داشت: در همه جای دنیا وقتی درباره موضوع جنگ صحت می‌شود، مقداری معذوریت و محدودیت امنیتی وجود دارد اما آنچه در ایارن متفاوت با کشورهای دیگر است، زمان جنگ و بعد از جنگ نگاه دولتمردان متفاوت است اما در ایران این ثابت مانده است.

این هنرمند سینمای ایران افزود: در زمان جنگ این نگاه تهییجی است و درست است اما پس از جنگ، قاعدتاً هنرمند باید اجازه داشته باشد که در این باره حرف بزند و تحلیل کند. اگر به سینمای دنیا نگاه کنید، موضوع جنگ‌ها به ویژه جنگ جهانی دوم، به روز است و هر از چند سال یک بار یک فیلم درباره آن ساخته می‌شود و مطرح می‌شود

صفاریان از لزوم صحبت از جنگ و بیان رشادت‌های جانبازان و خانواده‌های آن سخن گفت و تصریح کرد: بعد از جنگ این احساس به وجود آمده است که ما جنگ را پشت سر گذاشته‌ایم و نیازی نیست در این باره صحبت کنیم. تعداد فیلم‌های جنگی کم شده است و وارد موضوع که می‌شویم، سخت گیری‌های زمان جنگ همچنان حفظ شده است و سبب می‌شود که به سمت این آثار نروند.

وی به تأثیر سیاست‌های غلط که سبب فاصله گرفتن مردم از جنگ شده است، اشاره کرد و گفت: در مورد مردم هم این قضیه وجود دارد ولی بیشتر به نظر من سیاست گذاری غلطی در این باره سبب شده است که این اتفاق بیفتد. به گونه‌ای شرایط پیش رفته است که جنگ موضوعی خارج از بدنه مردم است و مردم از آن فاصله دارند در حالی که این طور نیست و جنگ ما را مردم پیش بردند.

صفاریان خاطرنشان کرد: در جامعه آمریکا اگر مقایسه کنیم، احترام خیلی زیادی به کهنه سربازان و بازماندگان جنگ وجود دارد و اگر روزی به اسم سرباز گمنام وجود دارد، مردم زیاد شرکت می‌کنند؛ اما در ایران این طور نیست و احترام به کهنه سربازان و جانبازان مناسب شأن آنها نیست.

 

مجید قیصری: قرائت رسمی از ادبیات جنگ اجازه دیده شدن آثار خوب را نمی‌دهد

مجید قیصری، داستان نویس حوزه دفاع مقدس نیز در این باره گفت: در زمینه ادبیات وضع ما بهتر است و داستان‌های کوتاه و رمان خوب نوشته شده است. البته در ادبیات یک قرائت رسمی وجود دارد و نمی‌گذارد یک اثری با ۴۰۰ نسخه دیده شود.

وی به برخی نمونه‌های دیده نشده اشاره کرد و گفت: کتابی به اسم زندگی خوب بود، ماجرای زندگی چهل و چند روزه یک امدادگر در یک پست امدادی است که شاهکار است. گر مردم از یک زاویه انسانی جنگ را می‌دیدند، خیلی خوب بود.

وی با اشاره به نشریه تعطیل شده کمان به ادبیات پایداری اختصاص داشت، اظهار داشت: این نشریه توسط آقای مرتضی سرهنگی منتشر می‌شد و کار خیلی خوبی بود اما به سبب قطع حمایت‌ها، دیگر منتشر نشد که اتفاق تلخی بود.

صفاریان در پاسخ به یکی از حضار که از تلخ بودن این مستند سؤال می‌کرد، گفت: تلخ بودن این گونه مستندها بسته به نظر کارگردان دارد و از این فیلم‌ها، تلخ‌تر نیز وجود دارد. به نظر من این موضوعات باید با همین شدت و حدت و تلخی ساخته شود اما درباره آنها اطلاع رسانی شود تا کسانی که ناراحتی اعصاب یا ناراحتی قلبی دارند، نبینند.

غفاری، مجری جلسه نیز گفت: در دیگر کشورها نظام درجه بندی سنی و با توصیه‌های مختلف وجود دارد اما در ایران چنین نظامی نیست. این فیلم هم با همین توصیه‌ها باید پخش شود تا مردم با واقعیت آشنا شوند.

  تلخی مستند ماشین روز قیامت به سمت دوری کارگردان از عوامل تلطیف کننده است

قیصری نیز گفت: مشکل اینجاست که چنین جانبازانی در اطراف ما دیده نمی‌شوند و ما اینها را نمی‌بینیم. در این فیلم گفته می‌شود که ۴۰ هزار جانباز اعصاب و روان شناسایی شده‌اند و تعداد زیادی نیز شناسایی نشده یا مراجعه نکرده‌اند. مشکل این آدم‌ها این است که ظاهراً سالم هستند و مشکل در ذهن آنها ایجاد شده است.

این هنرمند ایرانی تصریح کرد: اگر زمان جنگ تلویزیون این آدمها را ذره ذره به ما نشان می‌داد، به عنوان واقعیت آن را قبول می‌کردیم و از تلخی آن کم می‌شد. چیزی که به نظر من بیننده را اذیت می‌کند، پنهان بودن این آدمها است.

 

وی خاطرنشان کرد: در این مستند دیگر عوامل تلطیف کننده وجود ندارد و به همین دلیل تلخی آن بیشتر به چشم می‌آید.

 

کارگردان در روایت زندگی یک شخص یا همه افراد، مردد است

در ادامه این نشست ناصر صفاریان در پاسخ به یکی از مخاطبان حرفه‌ای این مستند تاکید کرد: نامفهوم بودن حرفهای برخی از شخصیت‌ها، برای نشان دادن شخصیت است. البته به نظر شخصی من می‌توانست کوتاه‌تر باشد اما باید نظر کارگردان را شنید. به نظر می‌رسد کارگردان مردد است که فیلمی درباره این مکان باشد یا درباره شخصیت‌ها و بهتر بود فیلم متمرکز روی یک شخصیت می‌شد و بقیه را به عنوان ارتباط با این آدم می‌دیدیم، فیلم بهتر می‌شد.

 

یکی از بینندگان فیلم نیز گفت: ریتم فیلم با هدف کارگردان مطابق است زیرا به ما می‌فهماند که این پلانهای طولانی، زندگی این آدمهاست. این در صورتی است که ما تحمل دیدن چند پلان را نداشتیم

قیصری در پاسخ به این سؤال تصریح کرد: فیلم مقداری بی نظم است و مشخص نیست ما باید هنر درمانی را ببینیم یا صحبت‌های شخصیت‌ها را. ما ناگهان وارد فیلم می‌شویم و آن وسط می‌مانیم و همین به ما فشار می‌آورد. دوربین اصلاً بیرون از متن نیامده است و به سراغ مسئله بزرگتری به نام خانواده نرفته است و تنها با یک نفر از همسران جانبازان صحبت می‌کند.

  

ماشین روز قیامت از فضای ملودرام دوری کرده است

غفاری نیز به نکات مثبت فیلم اشاره کرد و گفت: کارگردان فیلم از ملودرام شدن پرهیز کرده است و این یکی از نکات مثبت فیلم است.

در ادامه در پاسخ به سوالی، به قرابت نام این فیلم با کتاب شطرنج با ماشین روز قیامت حبیب احمد زاده اشاره شد و از احتمال مشترک بودن منبع هر دو هنرمند سخن گفته شد.

مدیر موسسه بتهوون نیز از نحوه آشنایی و موانع احتمالی پخش این مستند سخن گفت و اظهار داشت: یک سال پیش ما با این فیلم آشنا شدیم و برای گرفتن مجوز آن مشکلی نداشتیم.

صفاریان نیز در پایان این نشست بر اهمیت رونمایی از فیلم‌های مستند تاکید کرد و گفت: این چند سال بازاری به نام دی وی دی مستند نداشتیم و به تازگی توسط آقای چمن آرا فیلم‌های مستند توزیع می‌شود. فیلم‌های هنر و تجربه نیز به تازگی اکران می‌شوند. ما در این بحث ضعف زیادی داریم.

 

کارگردان مستند ماشین روز قیامت: هنگام مونتاژ ماشین روز قیامت گریه می‌کردیم

در این جلسه همچنین سودابه مرادیان که در خارج از کشور به سر می‌برد، پس از نمایش مستند ماشین روز قیامت در منظومه فرهنگی شهر کتاب قم، از طریق پیام صوتی با مخاطبان حرفه‌ای اثر خود سخن گفت و اظهار داشت: کسی یا گروهی از ساخت این فیلم حمایت نکرده است و فیلم با هزینه و تلاش خودمان تکمیل شد.

وی افزود: به عنوان یک زن در ساخت این فیلم راحت بودم زیرا جانبازان حتی اگر شرایط بد روحی نیز بودند، به من احترام می‌گذاشتند. من هم بیشتر به جای یک فیلم ساز، مانند یک پرستار به این عزیزان نزدیک می‌شدم.

کارگردان مستند ماشین روز قیامت تصریح کرد: از نظر احساسی، ساخت این فیلم سخت بود و سر مونتاز نیز، دوستان من گریه می‌کردند و خود من هم به صحنه‌های خاصی که می‌رسم، گریه می‌کنم. امیدوارم روزی برسد که باز هم در ایران مستند بسازم و سوژه‌های دیگری را جلوی دوربین ببرم.

مرادیان از مشکلات دسترسی به این جانبازان سخن گفت و خاطرنشان کرد: ایده این مستند از نوشته‌ای متعلق به خانم چیستا یثربی درباره نمایش درمانی با جانبازان اعصاب و روان درآمد و سپس من به سراغ این آسایشگاه و آقای امرایی که با این عزیزان نمایش درمانی کار می‌کرد، رفتم.

کارگردان مستند ماشین روز قیامت از دلتنگی خود برای ساخت دوباره مستند در ایران سخن گفت و تصریح کرد: امیدوارم باز هم بتوانم در ایران مستند بسازم.