همایش علمی کنفوسیوس و سعدی نقطه‌ی‌ عطفی بود که ابتدا در مؤسسه فرهنگی شهر کتاب به همت آقای محمدخانی شکل گرفت و جمعی از صاحبنظران ایرانی و چینی در همایشی سه روزه به بررسی ابعاد گوناگون فلسفی، اخلاقی و تعلیمی کنفوسیوس و سعدی پرداختند. همایش چین در واقع برگزاری دومین نشست بررسی آراء کنفوسیوس و سعدی بود که از ۱۵ تا ۲۰ دی‌ماه در پکن و دانشگاه خبه واقع در شهر بائو دینگ برگزار شد.

در روز نخست، نشستی با شرکت دکتر ضیاء موحد، دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پورمطلق، دکتر مهدی محبّتی و آقای علی‌اصغر محمدخانی و جمعی از کنفوسیوس‌شناسان چینی در سالن مجمع بین‌المللی کنفوسیوس واقع در پکن برگزار گردید که در آن صاحبنظران درباره‌ی‌ اشتراکات فکری کنفوسیوس و سعدی به تبادل‌نظر و ارائه پیشنهادات پرداختند. در این جلسه مقرر شد که تیمی از مترجمان ایرانی و چینی تشکیل شود تا به ترجمه یا ویراست جدید آثار کنفوسیوس و سعدی همت گمارند.

نکته‌ی‌ مهمی که در این نشست مطرح شد دیدگاه نزدیک تعلیمی و اخلاقی این دو شخصیت چینی و ایرانی بود و همگی تأکید داشتند که آثار آنها به شکلی آکادمیک به فارسی و چینی ترجمه شود. نقطه‌نظر مشترک هر دو گروه این بود که باید تحقیق شود کنفوسیوس چقدر به درستی در ایران شناخته شده است و سعدی و آثار او را در چقدر چین می‌شناسند. واقعیت امر این است که اگر از کنفوسیوس آثاری به فارسی برگردانده شده از زبان‌های غربی بوده و آثار او باید مستقیماً از چینی به فارسی ترجمه شود.

نشست روز بعد با انجمن نویسندگان چین بود که نشستی در خور و تأثیرگذار بود. حاصل این نشست این بود که یک انجمن نویسندگان ایران و چین تشکیل شود تا به کمک یکدیگر ابعاد ادبیات ایران و چین به ویژه ادبیات معاصر بررسی و معرفی گردد. ما از نویسندگان مدرن چین خیلی کم می‌دانیم و چینی‌ها نیز از جریانات ادبی مدرن ما یا اصلاً آگاهی ندارند یا بسیار آگاهی اندکی دارند. ابوالقاسم اسماعیل‌پور از ایران و جیدی ماجیا، معاون انجمن نویسندگان چین، مأموریت یافتند که این انجمن مشترک را تشکیل دهند تا در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران (سال ۱۳۹۷) که چین مهمان ویژه نمایشگاه است، این انجمن به‌طور رسمی اعلام موجودیت کند تا زمینه‌ی‌ همکاری مشترک نویسندگان ایران و چین فراهم آید.

دیدار روز بعد با استادان و دانشجویان فلسفه دانشگاه رنمین؛ دانشکده فلسفه و ادیان بود که با سخنرانی استاد ضیاء موحد و دائو لینگ استاد فلسفه و کنفوسیوس‌شناس معروف آن دانشگاه همراه بود.

سه روز پایانی سفر به شهر بائو دینگ بود که در ۲۵۰ کیلومتری پکن واقع است. سفری پرنشاط با قطار سریع‌السیر که نیم ساعته به آنجا رسیده بود. پذیرایی هم در پکن و هم در بائو دینگ چندان گرم و منظم و برنامه‌ریزی شده بود که در سرمای گهگاهی ۵ درجه زیرصفر را احساس نمی‌کردیم.

همایش دانشگاه خبه مفصل‌تر برگزار شد، چون هیأت اصلی میزبان همایش در این دانشگاه مستقر بود و از ۹ صبح تا ۶ عصر حدود ۲۴ سخنرانی ایراد شد و موضوع سخنرانی‌ها علاوه بر اندیشه‌های کنفوسیوس و سعدی به جایگاه زبان و ادب فارسی در چین به‌ویژه در نزد مسلمانان چین نیز اختصاص یافته بود. حضور 25 میلیون مسلمان در اقصی‌نقاط چین به‌ویژه در استان شین‌جیان و لانجو و جایگاه برجسته سعدی و آموزه‌های اخلاقی او نزد آنان را نمی‌تواند نادیده گرفت. نزدیکی دیدگاه اخلاقی و تعلیمی سعدی و کنفوسیوس برای این دسته از چینی‌ها بسیار ارزشمند و قابل تحلیل است.

دیدار با استاد جانگ خویی ایران‌شناسی برجسته چینی و مترجم بوستان سعدی، رودکی، قابوس‌نامه، خیام، نظامی و مثنوی (ج ۵) و خانم یو گویلی مترجم آثار کنفوسیوس به فارسی (که در دست ترجمه و چاپ دارد) و استادان دیگر چینی که برای آشنایی با سعدی و دیگر شاعران و ادیبان فارسی زبان شوق وافر نشان می‌دادند، از ثمرات این سفر علمی بود.

پیشنهادات فرهنگی آقای محمدخانی در این نشست‌ها بسیار مؤثر واقع شد و مقرر گردید که نشست‌های مشترک فرهنگی در موضوع نگارگری ایران و چین، لائوتسه و مولانا، برگزاری همایش‌های مشترک نویسندگان و شاعران معاصر چین برای ترجمه آثار جدید به دو زبان و همایش لوشون و نیما یوشیج در آینده برگزار شود.

همراهی گرم و صمیمانه‌ی‌ راهنمای سفر، آقای کائولی دانشجوی دکترای روزنامه‌نگاری، از بدو ورود به فرودگاه پکن و کمک او در تردد و همراهی در دیدارها و بازدیدها فراموشی نشدنی و درس‌آموز بود. کائولی با دغدغه‌ای شگرف و با دلسوزی تمام و با احساس مسئولیت سنگین شش روز تمام لحظه به لحظه با هیأت همراه بود، حتی صبح زود در اتاق‌های هتل را می‌زد و افراد را آماده می‌کرد. همراهی رایزن محترم فرهنگی ایران در چین و معاون فرهیخته‌ی‌ او نیز در طول که برکات زیادی داشت، شایسته‌ی‌ تقدیر است.

تهران، ۲۵ دیماه ۱۳۹۵