شنبه، ۳ آذر ۱۴۰۳
همشهری: جشنواره ادبی پراگ از روز چهارشنبه سوم اکتبر تا روز دوشنبه هشتم اکتبر سال ۲۰۱۸ (۱۱ تا ۱۶ مهر) در شهر پراگ برگزار شد. این جشنواره‌ی سی سال است که با حضور نویسندگان و شاعران از کشورهای مختلف جهان برگزار می‌شود و رئیس جشنواره مایکل مارچ از شاعران برجسته چک است که ارتباط گسترده‌ای با نهادهای ادبی و شاعران و نویسندگان جهان دارد. در برنامه‌ی امسال جشنواره از ایران ابوالقاسم اسماعیل‌پور و علی‌اصغر محمدخانی حضور داشته‌اند که درباره‌ی چگونگی و برنامههای امسال این جشنواره گفت‌وگویی با محمدخانی کرده‌ایم:
موضوع امسال جشنواره چه بود و از چه کشورهایی نویسندگان و شاعران شرکت کردند؟
موضوع اصلی جشنواره امسال زندگی و شر بود و اینکه چگونه ادبیات ما را از شر و بدی دور نگه می‌دارد. نویسندگان و شاعرانی که در جشنواره‌ی امسال حضور داشتند: اروین ولش نویسنده‌ی اسکاتلندی که کتاب «رگ‌یابی» او نیز به فارسی ترجمه شده و انتشارات هیرمند این کتاب را منتشر کرده است. ولش رمان و نمایش‌نامه و داستان کوتاه نوشته و اولین رمان او رگ‌یابی است که در سال ۱۹۹۳ نوشت و تاکنون هشت رمان منتشر کرده است و به نمایش‌نامه‌نویسی و فیلم‌نامه‌نویسی نیز علاقه دارد.
رگ‌یابی داستان عده‌ای از جوانان تزریقی، الکلی و خلافکار ادینبروی دهه‌ی هشتاد است که در قالب داستان‌های کوتاه به هم متصل از زبان راویان مختلف روایت می‌شود و نسخه‌ی سینمایی این اثر محبوبیت فراوانی در بین مخاطبان کسب کرده است.
خانم کران دسای، نویسنده‌ی معاصر هند از دیگر میهمانان این جشنواره بود که در هند و انگلستان و آمریکا تحصیل کرده و دختر آنیتای دسای نویسنده‌ی زن سرشناس هندی است. کران دسای با رمان «میراث از دست رفته» در سال ۲۰۰۶ جایزه‌ی بوکر را برد و چند اثر او با عنوان‌های «غوغا در باغ گو» و «میراث از دست‌رفته» به فارسی ترجمه و در ایران انتشار یافته است. خانم آنالوئیسا آمارال، شاعر پرتغالی، از دیگر میهمانان این جشنواره بود که استاد دانشگاه پورتوی پرتغال است و آثارش به زبان‌های مختلف ترجمه شده است ولی تاکنون به فارسی اثری از او منتشر نشده است. بسیار باسواد و پرانرژی در عرصه‌ی ادبیات تطبیقی و صاحب‌نظر است. جیدی ماجیا، شاعر برجسته‌ی چین هم میهمان این جشنواره بود که قبلا در ایران با او دیدار و گفت‌وگو کرده‌ام و یک شب نشستی با حضور جیدی ماجیا و چند نفر از شاعران معاصر ایران از جمله شمس لنگرودی، حافظ موسوی، گروس عبدالملکیان، ابوالقاسم اسماعیل‌پور در ایران برگزار شد.
نلسون نادایک شاعر و نویسنده‌ی نیجریه‌ای ـ سوئدی هم از سوئد شرکت کرده بود که چند فرهنگی بود و بسیار تاثیرگذار شعر می‌خواند و سخن می‌گفت. این شاعر سیاه‌پوست اولین مجموعه شعرش را در ۱۹۹۸ منتشر کرد و تاکنون شش مجموعه شعر از او منتشر شده و در رادیو سوئد هم برنامه‌ی ادبی دارد و یک مجموعه شعر برای سیاه‌پوستان. از نلسون اثری به فارسی ترجمه نشده است. پیتر هروشکا از استادان بخش ادبیات چک دانشگاه برنو و شاعر معاصر چک هم در جشنواره حضور داشت که اشعارش به زبان‌های مختلف ترجمه شده ولی به فارسی اثری از او ترجمه نشده است. مارک اسلوکا و کلسون وایتهد و جیمز گابه هم از آمریکا حضور داشتند. خانم ایوا پکراگوا از چک هم در این جشنواره شرکت کرده بود.
این جشنواره چه جایگاهی در چک و جهان دارد و تاکنون چه نویسندگان و شاعران مهمی در این جشنواره در سال‌های قبل حضور داشته‌اند؟
جشنواره‌ی ادبی پراگ تبدیل به یک بنیاد فرهنگی شده است و فعالیت‌های مختلفی در طول سال دارد. ما نشست ویژه‌ای در دفتر جشنواره با مایکل مارچ، رئیس جشنواره و همکاران‌شان داشتیم و گفت‌وگوهای خوبی درباره‌ی همکاری‌های ادبی مشترک ایران و چک. وقتی مارچ برنامههای سال‌های قبل جشنواره را شرح می‌داد با بخش‌های مختلف ما را آشنا کرد. از انتشار کتاب، کمک به برگزاری کنسرت‌های موسیقی و نمایش فیلم تا برگزاری نمایشگاه‌های هنری و ارتباط گسترده با استادان و دانشجویان دانشگاه‌های چارلز پراگ و دیگر دانشگاه‌های چک در طول سال و برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی. در طول سال‌های گذشته صدها نویسنده و شاعر از کشورهای مختلف جهان در این جشنواره حضور داشته‌اند. از برگزیدگان جایزه‌ی نوبل و پولیتزر و دیگر جوایز ادبی: مارگارت اتوود، هرتا مولر، ساراماگو، دکتروف، نادین گوردیمر، هارولد پینتر، وول سوئینکا، درک والکوت، ارونداتی رای و بسیاری دیگر در گذشته در جشنواره حضور داشته‌اند.
چه موضوعاتی در سال‌های گذشته در این جشنواره محور بحث و گفت‌وگو بوده و امسال موضوع اصلی جشنواره چه بود؟
در سال‌های گذشته هر سال یک موضوع اصلی بحث می‌شده که گاهی آثار یک فرد بوده مانند آثار ساموئل بکت، بهومیل هرابال، ژان ژنه و ... و برخی از سال‌ها درباره‌ی یک ایده بحث و گفت‌وگو می‌شده مانند بهشت گمشده، خنده و فراموشی، هزارویک‌شب و هنر قصه‌گویی، بدعت و طغیان، نمی‌دانم کجا می‌‌خواهم بروم، زندگی بدون ایده ناممکن است، فقط آینده وجود دارد که این‌ها طرح‌های سال‌های گذشته بوده و به صورت میزگرد با نویسندگان و شاعران طرح می‌شود.
امسال گفت‌وگو در باب شر و گناه و ادبیات بود. در باب گناه آغازین انسان، اینکه چگونه در گذشته از طلسمات و نیایش‌ها برای دوری از چشم‌زخم‌ها و شرور استفاده می‌شد اما شرور و بدی کماکان باقی است، چه راه‌هایی برای حل شر و گناه وجود دارد، اینکه خوبی و نیکی قلب انسان را گرفته است اما چرا اعمال‌مان شیطانی شده؟ و اینکه آیا ادبیات و شعر می‌توانند شر و گناه و بدی را از انسان دور کنند و ما را از شرور حفظ کنند و اینکه مساله شر یکی از مسائل مهم و قدیمی بشر در مواجهه با رویدادهای ناخوشایند جهان بوده و اینکه شاعران و نویسندگان تا چه حد می‌توانند از قابلیت درونی انسان برای دوری از شر و گناه تاثیر بگیرند.
شما به غیر از حضور در برنامههای جشنواره، دیدارها و برنامههای دیگری نیز داشتید؟
در برنامههای جنبی جشنواره در فرصت‌های لازم با نویسندگان و شاعران شرکت‌کننده گفت‌وگوهای خوبی برای همکاری‌های مشترک داشتیم و معرفی ادبیات امروز ایران. با توجه به اینکه یک سالی است که پل ادبی ایران و چک را در شهر کتاب تشکیل داده‌ایم، قرار است به طور پیوسته نشست‌ها و سمینارهایی را درباره‌ی ادبیات دو کشور در ایران و چک برگزار کنیم و حضور نویسندگان و شاعران و منتقدان در این برنامه‌ها. همچنین ترجمه‌ی ادبیات دو کشور. قرار است به زودی ترجمه‌ی اشعار سهراب سپهری به صورت دو زبانه در چک منتشر شود و نشستی درباره‌ی سهراب سپهری در نودمین سال تولد او در پراگ برگزار شود. دیداری از کتابخانهی ملی پراگ داشتیم و گفت‌وگو با آدولف نول، معاون بین‌الملل کتابخانه برای همکاری‌های مشترک و ترجمه‌ی فهرست نسخه‌های خطی فارسی موجود در کتابخانهی ملی پراگ از جمله محورهای همکاری‌هاست. همچنین از بخش شرق‌شناسی و زبان و ادبیات فارسی دانشگاه چارلز پراگ دیدار کردیم و گفت‌وگو با استادان این بخش برای همکاری‌های مشترک. برنامه جامعی برای همکاری‌های فرهنگی با اروپای شرقی به ویژه چک طراحی کرده‌ایم که به تدریج انجام می‌شود.
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
