دومین جلسه درس‌گفتار «ایرانیان و زبان عربی»

یکی از مهم‌ترین مسائل فرهنگی در کشور ما مسئله ارتباط میان زبان فارسی و عربی و برخورد ایرانیان با زبان عربی است. این مسئله را در سطحی کلان‌تر هم می‌توان بررسی کرد و آن نحوه مواجهه برخی از ایرانیان با فرهنگ‌ها و زبان‌های بیگانه است. مواجهه این قبیل افراد با زبان عربی شباهت‌های فراوانی با رویارویی آنان با زبان‌هایی مانند فرانسه و انگلیسی دارد و از بررسی همه آنها می‌توان به یک روحیه مشترک که همانا خودباختگی در برابر فرهنگ بیگانه است رسید. به همین سبب است که مسئله مواجهه ایرانیان با زبان و فرهنگ عربی صرفاً یک مسئله تاریخی که به گذشته‌ها تعلق دارد، نیست. این مسئله واقعاً مسئله روز ماست. بسیاری از ما ایرانی‌ها به آسانی در برابر فرهنگ‌ها و زبان‌های دیگر به شدت مرعوب می‌شویم و خود را می‌بازیم.
در سده‌های نخست قمری، آشکارا می‌توانیم ببینیم که بسیاری از ایرانی‌ها در عربی‌گرایی و عربی‌ستایی تا آنجا پیش می‌روند که کارشان به ایران‌گریزی و فارسی‌ستیزی کشیده می‌شود. این احساس ضعف و زبونی در مواردی، به قدری شدت می‌گیرد که مثلاً دولت‌مرد دانشمند و فاضلی مانند صاحب بن عباد، می‌گوید: من از بیم ان‌که مبادا چهره یک ایرانی را ببینم، به آینه نگاه نمی‌کنم!
به یاری خدا در سه درس‌گفتار، می‌کوشیم که مواجهه ایرانیان با زبان عربی را بررسی کنیم. در این درس‌گفتارها راجع به مسائلی از این دست سخن می‌گویبم: خودباختگی ایرانیان در برابر زبان عربی، عربی‌ستایی و فارسی‌ستیزی، برابر دانستن فضل و دانش با عربی‌دانی، تبدیل شدن زبان دیوانی و اداری حکومت‌های ایرانی به زبان عربی، انواع پیوندهای ایرانیان با زبان عربی، نفوذ عربی در زبان فارسی.
همه این مباحث را بر اساس کتاب بسیار ارزشمند «چالش میان فارسی و عربی»، از شادروان دکتر آذرتاش آذرنوش پیش می‌بریم. این کتاب، به شیوه‌ای علمی و بدیع، مباحث گوناگونی را در این زمینه مطرح می‌کند. در این درس‌گفتارها، به بازخوانی برخی از فصول این کتاب می‌پردازیم. روان آن استاد فاضل و فرزانه شاد باد.
درس‌گفتارهایی درباره‌ «ایرانیان و زبان عربی» با تدریس دکتر ایرج شهبازی در سه جلسه در روزهای دوشنبه ۱۳، ۲۰ و ۲۷ دی ساعت ۱۱ صبح به صورت مجازی پخش خواهد شد. علاقه‌مندان می‌توانند این برنامه را از اینستاگرام مرکز فرهنگی شهرکتاب به نشانی ketabofarhang، تلگرام این مرکز به نشانی bookcitycc و صفحه‌ این مرکز در سایت آپارات پیگیری کنند.