جمعه، ۲ آذر ۱۴۰۳
همایش سنایی و بزرگداشت یوهانس پیتر دوبروین (ایران‌شناس و سنایی‌شناس برجسته هلندی) ۱۹ آبان برابر با دهم نوامبر ۲۰۱۷ در دانشگاه لایدن هلند با حضور ایرانشناسان هلندی و علاقه‌مندان به فرهنگ ایران و زبان و ادبیات فارسی برگزار شد.
از ایران دکتر محمدجعفر یاحقی، مهدی فیروزان و علی‌اصغر محمدخانی در این همایش که به همت مرکز فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب، دانشگاه لایدن هلند و با همکاری دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، حضور داشتند.
درابتدای مراسم دکتر اصغر سیدغراب استاد دانشگاه لایدن به همکاری‌های بیست‌ساله خود با پروفسوردوبروین اشاره و کارنامه علمی و فرهنگی او را تحلیل و بررسی کرد. او سخنان خود را با شعری آغاز کرد و گفت:
گر عشق نبودی و غم عشق نبودی
چندان سخن نغز که گفتی، که شنودی؟
ور باد نبودی که سر زلف ربودی
رخساره معشوق به عاشق که نمودی؟
این برگردان تازه از گلستان بر تمامی ترجمه‌های پیشین زبان هلندی و با اندکی اغراق حتی بر ترجمه‌های آن به زبان‌های انگلیسی و آلمانی و فرانسه ارجحیت دارد. مترجم به متن گلستان وفادار مانده و جابه‌جا آهنگ موزون جمله‌ها و سجع المتکلمین در گوش خواننده ترنم و آوایی بس دلپذیر و نادر دارد. استاد دوبروین با تردستی و تجربه و شناخت ژرف بداعت و بلاغت استاد سخن را تا آنجا که امکان داشته و از مفهوم نمی‌کاسته به هلندی پژواک داده است. او در ترجمه اشعار گلستان نیز با در نظر گرفتن قافیه آنها را به شکل ساده و زیبا و دل‌پسندی به هلندی منظوم آورده‌است. همچنین با مقدمه‌ای بلند در شرح قالب‌ها و سبک‌ها و دوره‌های شعر فارسی و نیز با تقسیم کتاب به ۹ فصل و پرداختن به یکی از دوره‌ها یا سبک‌های شعر فارسی در هر فصل، مجموعه‌ای بس متنوع و دوست‌داشتنی به هلندی‌زبانان ارائه داده است.
سپس علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی وبین الملل شهر کتاب برنامه‌هایی را که در ۱۰ سال گذشته درباره بزرگان ادب فارسی در شهر کتاب برگزار شده شرح داد و امسال را سال سنایی نامید و اظهار کرد: به همین مناسبت، درس‌گفتارهایی درباره سنایی به مدت یک سال در تهران برگزار می‌شود، همچنین همایش‌هایی در دیگر کشورها همراه با تجلیل از سنایی‌پژوهان که نخستین جلسه از این همایش‌ها در لایدن هلند برگزار می‌شود و نیز تجلیل از پروفسور دوبروین که به حق برجسته‌ترین سنایی‌پژوه عصر حاضر است.
او افزود: سنایی از شاعران و عارفان مهم و تاثیرگذار ادب فارسی و فرهنگ اسلامی است و در شعر سیاسی و اجتماعی نیز جایگاه مهمی دارد.
محمدخانی به کارنامه سنایی‌پژوهی در ایران ودیگرکشورها اشاره کرد و گفت: کارنامه سنایی‌پژوهی چندان پربرگ‌وبار نیست و با آنکه دانشمندان و محققانی در طول ۷۰ سال گذشته درباره سنایی کار کرده‌اند و آثاری منتشرشده است اما مسائل بسیاری درباره زندگی و آثار سنایی هست که نیاز به پژوهش و پرتوافشانی دارد تا زوایای مختلف زندگی، آرا و آثار او روشن‌تر شود.
او در ادامه بیان کرد: سنایی نقطه تلاقی دو سنت ادبی است که یکی به حکمت و اندرز گرایش دارد و دیگری به تغزل و شادخواری. سنایی نخستین شاعری است که به صورت گسترده دو ساحت فرهنگی و دو جلوه معنوی اسلام را در شعرش در هم آمیخت: اسلام شریعت و اسلام طریقت را.
معاون فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب به کتاب «از شرع و شاعری» پروفسور دوبروین درباره سنایی اشاره کرد و گفت: دوبروین از ۶۰ سال پیش کار درباره سنایی را آغاز کرد و سال‌ها منابع اصلی را بررسیده و با متد غربی و با بهره‌گیری از دیگر پژوهش‌های غربی‌ها کاری ارزشمند پدید آورده است که برای شناخت سنایی اهمیت فراوانی دارد. کتاب «از شرع و شاعری» دوبروین که به فارسی با عنوان «حکیم اقلیم عشق» منتشر شده است، از نظر گستردگی دامنه کار، نکته‌بینی، تازه‌جویی و به‌ویژه شیوه پژوهش و وسعت منابع و مآخذ بر بسیاری از کارهای همانند که در زمینه زبان و ادبیات فارسی و تاریخ و فرهنگ ایران صورت گرفته، برتری دارد. این کتاب دریچه جدیدی را برای سنایی‌پژوهان و علاقه‌مندان شعر فارسی می‌گشاید و نکات بدیعی را مطرح می‌سازد.
محمدخانی در ادامه صحبت‌هایش گفت: دوبروین با کتاب «از شرع و شاعری» کوشیده است تاریخ زندگی و شاعری سنایی را بازسازی کند، سیر تحول او را پی‌گیری کند و رهیافت‌هایی برای درک بهتر شعر اندرزی او بیابد. یکی از درون‌مایه‌های اصلی این کتاب، جست‌وجو برای یافتن جایگاه حقیقی سنایی در نقاط پیوند مذهب و ادبیات بوده است. این موضوع نه تنها در تفسیر شعر سنایی، بلکه در مطالعه شعر فارسی به طور کلی حائز اهمیتی چشمگیر است. اگر بتوان ماهیت واقعی آفریده‌های این شاعر متقدم و پرتاثیر را شناخت، می‌توان از آن به عنوان پایه پژوهش درباره کسانی که از او تاثیر پذیرفته‌اند، بهره جست. دوبروین در این اثر کوشیده است با بررسی زندگی سنایی این پرسش را پاسخ دهد.
او افزود: آثار سنایی را باید تجلی‌گاه گستره وسیع‌تری از مفاهیم مذهبی دانست، به گونه‌ای که نمی‌توان آنها را در زیر عنوان تصوف یا زهد جای داد. این آثار به سنت شریعت اسلامی تعلق دارند که همه افراد جامعه در آن شریک هستند. سنایی در مقام شاعری اندرزی سهم بزرگی در آفرینش زبانی نمادین برای بیان این مفاهیم دارد و این زبان، خود، یکی از ویژگی‌های مشخص فرهنگ اسلامی- ایرانی شده است.
سپس کوشیار پارسی، استاد دانشگاه لایدن، درباره آثاری که دوبروین از شعر معاصر فارسی به هلندی ترجمه کرده است، سخن گفت، ویژگی‌های ترجمه آثار دوبروین از شعرهای فروغ فرخزاد ، احمد شاملو، سهراب سپهری، هوشنگ ابتهاج، منوچهر آتشی و دیگر شاعران معاصر را برشمرد و به شعرهایی اشاره کرد که دوبروین به هلندی سروده و او آنها را به فارسی ترجمه کرده است. کوشیار گفت این شعرها قدرت شاعری دوبروین را نشان می‌دهد و به این شعر او اشاره کرد:
به انتظار چه‌ام؟
پایان یادواره‌ها،
همه چیزهای خرد خاکستری
که تنها خود می‌دانم،
هم‌آن که به زودی از یاد خواهند برد
برای همیشه.
در این مراسم محمدجعفر یاحقی استاد دانشگاه فردوسی مشهد از آشنایی خود با دوبروین در ۳۰ سال پیش گفت. همچنین از جایگاه آثار دوبروین درباره شعر عرفانی فارسی، سنایی و غزل فارسی در میان شرق‌شناسان و ایرانشناسان سخن گفت. یاحقی به ضرورت تصحیح مجدد حدیقه‌الحقیقه سنایی اشاره کرد و گفت: یکی از استادانی که به خوبی می‌تواند این اثر را تصحیح کند پروفسور دوبروین است که هم شناخت دقیق از نسخه‌های این اثر دارد و هم به ریزه‌کاری‌های حدیقه وقوف دارد. دوبروین ۱۰ سال پیش قول داده بود که این کار را انجام دهد اما متاسفانه به علت بیماری نتوانسته این کار را دنبال کند و هم‌اکنون نسخه‌ها را دراختیار بنده و دکتر زرقانی قرار داده و ما تصحیح کرده‌ایم که در سال سنایی این اثر منتشر می‌شود.
سپس مهدی فیروزان، مدیرعامل شهر کتاب، به مسئله صلح و دوستی در ادبیات فارسی و ادبیات جهانی اشاره کرد و گفت: پروفسور دوبروین با شناخت دقیق از فرهنگ و سنت مسیحیت و همچنین فرهنگ اسلامی و ادبیات عرفانی نقش مهمی می‌تواند در گفت‌وگوی فرهنگی میان شرق و غرب ایفا کند. امروز مشکل ما در جهان درک نکردن دقیق مفاهیم از سوی افرادی است که از مفاهیم درک متفاوت دارند و این مسئله باعث پدید آمدن خشونت می‌شود.
پروفسور دوبروین نیز در این مراسم سخنرانی کرد و گفت: من بیشتر از این‌ها می‌خواهم در حوزه ادبیات فارسی کار کنم و خواهم کرد و غبطه می‌خورم که چرا تسلطم آنقدر نیست که بتوانم به فارسی مراتب تشکر خودم را اعلام کنم و مجبورم به زبان انگلیسی تن بدهم. از همکار دلسوز و عزیز خود که در این سال‌ها همراهم بوده و در سختی‌ها تنهایم نگذاشته تشکر فراوان دارم و تمام حمایت‌هایش را در این سال‌های سخت ارج می‌نهم.
در این مراسم لوح تقدیر سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، لوح تقدیر و نشان فرهنگی شهر کتاب و لوح تقدیر دانشگاه فردوسی مشهد به همراه هدایایی به پروفسور دوبروین اهدا شد.
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
