ایلنا: امیر حسینزادگان (مدیر انتشارات ققنوس) درباره زهرایی به ایلنا گفت: «محمد زهرایی یکی از بهترین همکاران ما در حوزهی نشر بود که به همکاری با ایشان افتخار میکنم.
ایشان اسطورهای فراموش نشدنی در عرصهی نشر بودند. بسیار روی کارش تسلط و دقت نظر داشت و حساسیتهای ایشان برای ما عجیب بود. من از زمانی که خدمت ایشان بودم، از راهنماییها و تجربیات ایشان بسیار بهره بردم و آموختم.
سابقهی آشنایی من با جناب زهرایی به سال ۵۶ برمیگردد، زمانی که ایشان مدیریت نشر نیل را عهدهدار بودند. در آن دوره از نزدیک با دقتنظر و ریزبینیشان آشنا شدم و همیشه بر این باور بودهام که در حوزهی نشر، هیچ ناشری نمیتواند به اندازهی ایشان دقیق و منضبط باشد.
یکی از تجربیاتی که من از ایشان آموختم، نمونهخوانی برعکس بود. به این ترتیب که ایشان متن کتاب را از سمت چپ (در هر خط) میخواندند تا اگر اشکالی وجود دارد، آن را تصحیح کنند. این نوع از نمونهخوانی البته بسیار زمانبر و پر هزینه است ولی با دقتنظر و حساسیتی که از ایشان سراغ داشتیم، این کار را پیش از انتشار کتاب انجام میداد.
محمد زهرایی، ناشر ارزشمندی بود که بدون شک سهم زیادی در جریان ترویج فرهنگ و انتشار کتاب داشته است. ایشان اگرچه معمولا کمکار بودند، اما گزیده کار بودن و کتابهای ارزشمندی را در دوران فعالیت خود منتشر کردند.»
علیرضا رییسدانا (مدیر انتشارات نگاه) طی یادداشتی تاسف خود را از درگذشت محمد زهرایی؛ مدیر انتشارات کارنامه اظهار کرد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، متن این یادداشت که در اختیار این خبرگزاری قرار گرفته، به شرح زیر است:
«محمد زهرایی مدیر فرهیخته و دانشور نشر کارنامه روز گذشته؛ ۲۷ مردادماه در دفتر خود و در حین عشقورزی با کاغذ و قلم و مرکب و کتاب، جان به جانستان سپرد و دیده بر جهان فروبست.
زهرایی نمونهای از یک ناشر دقیق، پروسواس و بسیار جدی بود که در سالهای اخیر هر کتابی که از نگاه خردبین و دستان هنرمندش گذشت و منتشر شد نمونهای تمام عیار و بینقص از یک کتاب حرفهای بود.
زهرایی از عاشقانی بود که به خاطر وسواس بیحدش مدتها زمان صرف میشد تا کتابی را بپردازد و بالاخره به چاپش برساند. در انتخاب حروف، صفحهآرایی، رعایت فواصل، فصلبندی، پانوشت و پینوشتها نمونهای سرآمد بود و هر کتابش میتواند همانند متنی درسی مورد بررسی قرار گیرد.
آدمی سرشار از خواسته و آرزو بود، آرزوهایی که غایتش دستیابی به نشر کتابهای بهتر و مفیدتر بود. افسوس که دست اجل رشتهی عمر او را که چندان نیز طولانی نبود، برید و نشر ایران را از یک کارشناس نمونه و بصیر و خبره محروم ساخت. شاید مرگ او نمونهای دیگر از عشقورزی یگانه به کتاب و نشر باشد. مرگ در کنار آنچه تمام عمر به آن عشق ورزیدهای، حسرت برای ما ماندگان است که دوستی همراه و رفیقی کاربلد را از دست دادهایم.»
عمری پربار و مرگی عاشقانه
حسن کیائیان (مدیر انتشارات چشمه) در رابطه با جایگاه و نقش پررنگ زندهیاد محمدزهرایی در حوزهی نشر، گفت: محمد زهرایی با تلاشهایی که در طول عمر حرفهای خود داشت، کلاس نشر را به عنوان یک ناشر، بالا برد.
وی در گفتگو با خبرنگار ایلنا، اظهار داشت: زهرایی ناشر خوشفکر و کاربلدی بود و کتابهایی که منتشر کرد، علاوه بر ارزش مضمونی از ظاهر و کیفیت بسیار شسته و رفتهای برخوردار بود.مدیر انتشارات چشمه ضمن بیان این مطلب که زهرایی کلاس نشر را در ایران ارتقاء داد، گفت: علاوه بر تاثیرات مثبتی که ایشان بر نشر کشور داشت، استانداردهای کتابفروشی را با آغاز ادارهی کتابفروشیاش بالا برد.فروشگاه شهر کتاب با مدیریت زهرایی، الگویی شد برای تمام کتابفروشان.
کیائیان که بلافاصله با شنیدن فوت زهرایی، خود را به دفتر نشر کارنامه رسانده بود، افزود: فروشگاه شهر کتاب، پیشتر نیز برقرار بود ولی برد چندانی تا آن زمان نداشت. اما از وقتی که ایشان مدیریت این فروشگاه را در نیاوران عهدهدار شد، این فروشگاه را به یک کتابفروشی عالی و بسیار موفق تبدیل کرد.
وی ادامه داد: من حدودا ۳۰ سال قبل، یعنی همان اوایلی که وارد حوزهی نشر شدم با ایشان آشنایی پیدا کردم. البته سوابق ایشان در این حوزه به سالها پیش از انقلاب برمیگردد.مدیر انتشارات چشمه اظهار داشت: در دورانی که زهرایی به عنوان ناشر فعالیت داشت، کتابهای بسیار ارزشمندی را از چهرههای تراز اول فرهنگ و ادب منتشر کرد که در این میان میتوان به آثار هوشنگ ابتهاج، دکتر موحدی، نجف دریابندری و... اشاره کرد.
کیائیان ضمن بیان این مطلب که زهرایی رابطهی بسیار خوبی با سایر اهالی صنف ناشران داشت، گفت: تا آنجا که من اطلاع دارم تا همین اواخر نیز ایشان به ناشران دیگر مشاوره میداد و آنها را در امر انتشار یاری میکرد.
محمد زهرایی، ناشر پرسابقه و ارزشمند کشورمان ساعاتی پیش درحالیکه پشت میزکار در دفتر نشر کارنامه مشغول کار بود، بر اثر سکتهی قلبی دار فانی را وداع گفت.
پیکر ایشان با حضور جمعی از ناشران پیشکسوت و همکاران دیرینهاش از دفتر نشر کارنامه به بیمارستان انتقال پیدا کرد. طبق اطلاعات به دست رسیده مراسم تشییع و تدفین این ناشر برجسته در روزهای آتی و پس از آمدن اقوام ایشان از اروپا برگزار خواهد شد.