شنبه، ۳ آذر ۱۴۰۳
پوراندخت (پوری) سلطانی شیرازی
(۱۳۱۰ در همدان - ۱۶ آبان ۱۳۹۴ در تهران)
از پایه‌گذاران علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی در ایران
پوری سلطانی از پایه‌گذاران کتابداری علمی و نوین ایران به شمار می‌آمد و طی نزدیک به نیم قرن زندگی حرفه‌ای، برای ارتقاء فن جدید کتابداری در کتابخانه‌های کشور تلاش کرد.
او متولد سال ۱۳۱۰ در همدان بود و در جوانی با مرتضی کیوان، شاعر، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی ازدواج کرد. مرتضی کیوان به جرم عضویت در تشکیلات مخفی حزب توده ایران دستگیر و کمتر از دو ماه پس از دستگیری، در ۲۷ مهر ۱۳۳۳ اعدام شد. وقتی کیوان اعدام شد، تنها سه ماه از ازدواج این دو گذشته بود. پس از اعدام مرتضی، پوری سلطانی چند سالی را خارج از ایران به سر برد و در بازگشت به ایران، مرکز ملی کتابداری را پایه‌گذاری کرد و به عضویت هیئت علمی آن درآمد. خانم سلطانی همچنین عضو هیأت علمی دانشگاه تهران شد و در گسترش آموزش عالی کتابداری در سطوح کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا نقش مؤثری ایفا کرد. تأسیس انجمن کتابداران ایران و نشریه این انجمن نیز از کارهای پوری سلطانی بود. او در دیجیتال‌سازی کتابخانه و مرکز اسناد ملی ایران نیز همکاری داشت.
انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، جایزه‌ی ترویج علم ایران را به سلطانی اهدا کرده و چندی پیش، هیأت مدیره‌ی این انجمن به پیشنهاد کارگروه مدیریت کتابخانه‌ی دانشگاهی، جایزه‌ای را به نام «پوری سلطانی» در زمینه‌ی نوآوری در حوزه‌ی علوم اطلاعات تصویب کرد که قرار است به کتابدار و کتابخانه‌ی نوآور اعطا شود.
پوراندخت سلطانی شنبه ۱۶ آبان ۱۳۹۴ بر اثر بیماری ریوی درگذشت.
برخی از آثار:
سرعنوان‌های موضوعی فارسی/ دانشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی/ خدمات فنی/ راهنمای مجله‌ها و روزنامه‌های ایران، با همکاری رضا اقتدار/ ترجمه‌ی کتاب هنر عشق ورزیدن، اریک فروم
ابوالحسن نجفی
(۷ تیر ۱۳۰۸ در نجف ـ ۲ بهمن ۱۳۹۴ در تهران)
زبان‌شناس و مترجم
ابوالحسن نجفی زبان‌شناس، مترجم و عضو پیوسته‌ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود و دبیری مجله‌ی ادبیات تطبیقی را بر عهده داشت. عمده فعالیت‌های ادبی و علمی او در حوزه‌ی ترجمه‌ی متون ادبی، ویرایش، زبان‌شناسی و وزن شعر فارسی است. نجفی یکی از دقیق‌ترین دایره‌ها را برای طبقه‌بندی وزن شعر فارسی تدوین کرده که به «دایره‌ی نجفی» معروف است.
ابوالحسن نجفی در سال ۱۳۰۸ در نجف به دنیا آمد. چند سال بعد، همراه خانواده به ایران آمد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در اصفهان گذراند و در سال ۱۳۲۶ در رشته‌ی ادبی دیپلم گرفت. نجفی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران در رشته‌ی زبان فرانسه مشغول به تحصیل شد و در سال ۱۳۳۲ با ارائه‌ی رساله‌ای به زبان فرانسه درباره‌ی صادق هدایت فارغ‌التحصیل شد. نجفی پس از فارغ‌التحصیلی، به عنوان دبیر دبیرستان‌های اصفهان مشغول به کار شد. در همان سال‌ها انتشارات نیل را در تهران پایه‌گذاری کرد.
در سال ۱۳۳۸ برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و تحصیلات خود را تا مقطع فوق‌لیسانس در رشته‌ی زبان‌شناسی در دانشگاه سوربن پاریس ادامه داد. پس از بازگشت به ایران، به حلقه‌ی ادبی جُنگ اصفهان پیوست و همچنین تا سال ۱۳۴۹ در گروه ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان به تدریس مشغول بود. در مهرماه سال ۱۳۴۹ به تهران آمد و کار در مؤسسه‌ی فرانکلین را آغاز کرد. در همین حال، به عنوان استاد مدعو در گروه زبان‌شناسی دانشگاه تهران تدریس می‌کرد. پس از انقلاب، به مرکز نشر دانشگاهی رفت و این همکاری تا سال ۱۳۸۲ ادامه داشت. در سال ۱۳۶۲، در گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی مشغول به کار شد و تا سال ۱۳۶۶ کار تدریس در این دانشگاه را ادامه داد. ابوالحسن نجفی در سال ۱۳۶۹ به عضویت فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد و در سال ۱۳۸۳ مدیر گروه ادبیات تطبیقی شد.
ابوالحسن نجفی، جمعه ۲ بهمن ۱۳۹۴، در ۸۶ سالگی در بیمارستان مهر تهران درگذشت.
برخی آثار:
ـ تألیف
غلط ننویسیم (فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی)/ فرهنگ فارسی عامیانه/ درباره‌ی طبقه‌بندی وزن‌های شعر فارسی
ـ ترجمه
شازده کوچولو/ کتاب‌های ادبیات چیست؟ وگوشه‌نشینان آلتونا، از ژان پل سارتر/ ضد خاطرات، از آندره مالرو/ خانواده‌ی تیبو، از روژه مارتن دوگار/ کالیگولا، از آلبر کامو/ پرندگان می‌روند در پرو می‌میرند، از رومن گاری
محمدعلی سپانلو
(۲۹ آبان ۱۳۱۹ در تهران - ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۴ در تهران)
شاعر و مترجم
سپانلو شاعر، منتقد ادبی، و مترجم، بیش از شصت جلد کتاب در زمینه‌های شعر و داستان و تحقیق، به صورت تألیف یا ترجمه، منتشر کرده است. بسیاری از آثار او تا به حال به زبان‌های انگلیسی، آلمانی، فرانسه، هلندی، عربی و سوئدی ترجمه شده‌است.
محمدعلی سپانلو روز چهارشنبه ۲۹ آبان ۱۳۱۹ در شهر تهران خیابان ری به دنیا آمد. در سال ۱۳۳۸ دیپلمش را از دارالفنون گرفت و همان سال در رشته‌ی حقوق دانشگاه تهران مشغول تحصیل شد.
سپانلو در سال ۱۳۴۳ به همراه نادر ابراهیمی، مهرداد صمدی، احمدرضا احمدی، بهرام بیضایی، اکبر رادی، جعفر کوش‌آبادی، مریم جزایری و جمیله دبیری گروه طرفه را با هدف چاپ و انتشار کار‌هاشان بنیاد نهادند. انتشار دو شماره جُنگِ طُرفه و تعدادی کتابِ شعر و داستان از کارهای این گروه‌است.
سپانلو از روز سه‌شنبه ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۴ در پی ناراحتی ریوی و تنفسی در بخش مراقبت‌های ویژه‌ی بیمارستان سجاد تهران بستری شد و سرانجام شامگاه دوشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۴ در سن ۷۵ سالگی درگذشت.
برخی آثار:
ـ مجموعه شعر
آه... بیابان/ نبض وطنم را می‌گیرم/ خانم زمان/ ساعت امید/ خیابان‌ها، بیابان‌ها/ ژالیزیانا/ قایق‌سواری در تهران/ زمستان بلاتکلیفِ ما
ـ سایر تالیفات
نویسندگانِ پیشروِ ایران/ چهار شاعرِ آزادی / دیده‌بان خواب‌زده
ـ ترجمه
سه کتاب شهربندان، افسانه سیزیف و عادل‌ها، نوشته‌ی آلبر کامو/ آن‌ها به اسب‌ها شلیک می‌کنند، نوشته‌ی هوراس مک‌کوی/ کودکی یک رئیس، نوشته ژان پل سارتر/ دهلیز و پلکان، اشعار یانیس ریتسوس
هما ناطق
(۱۳۱۳ در ارومیه - ۱۱ دی ۱۳۹۴ در پاریس)
نویسنده و پژوهشگر تاریخ
هما ناطق نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه در رشته‌ی تاریخ بود. وی با سابقه تدریس در دانشگاه تهران و دانشگاه سوربن، تحقیقات فراوانی در زمینه‌ی تاریخ مشروطیت و دوران قاجار انجام داده است.
هما ناطق در ۱۳۱۳ در ارومیه زاده شد. در کودکی به همراه خانواده به تهران نقل مکان کرد. پس از اتمام دبیرستان در مهرماه ۱۳۳۳ با بورس دولت فرانسه به پاریس رفته و دوره‌ی کارشناسی تا دکترای خود را در آنجا گذراند. رساله‌ی پایان‌نامه‌اش درباره‌ی احوال و تفکر سیدجمال‌الدین اسدآبادی بود. همزمان با همکاری ژیلبر لازار اقدام به ترجمه اشعار شعرای معاصر ایران کرد.
ناطق در ۱۳۴۷ به تهران بازگشت، ابتدا در مؤسسه مطالعات اقتصادی مشغول به کار شد که چندان ربطی به علائق و تحصیلاتش نداشت. رئیس دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران سید حسین نصر که کتاب زندگی سیاسی سیدجمال اسدآبادی تألیف ناطق را دیده بود، درخواست استخدام وی را در دانشگاه مطرح کرده بود و به این ترتیب هما ناطق از سال ۱۳۴۸ تا سال ۱۳۵۹ به تدریس در دانشکده تاریخ دانشگاه تهران پرداخت. در طول این مدت یک بار در سال ۱۳۵۲ به دانشگاه پرینستون دعوت شد و به مدت ۱ سال در بخش تحقیقات خاورمیانه آن دانشگاه تدریس کرد.
پس از انقلاب در سال ۱۳۵۹ به فرانسه بازگشت و در سال ۱۳۶۳ به عنوان استاد تمام وقت در مؤسسه پژوهش‌های ایرانی دانشگاه سوربن مشغول به کار شد. ناطق در سال ۲۰۰۵ عنوان دکتری افتخاری مؤسسه ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی را کسب کرد.
هما ناطق روز اول ژانویه ۲۰۱۶ در آرو (روستایی در ۱۵۰ کیلومتری جنوب‌غربی پاریس) درگذشت.
برخی آثار:
چهره استعمارگر، چهره استعمارزده نوشته آلبر ممی/ از ماست که بر ماست مجموعه مقالات تاریخی/ روزنامه قانون میرزا ملکم خان/ افکار اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آثار منتشر نشده دوران قاجار (با همکاری فریدون آدمیت)/ کارنامه و زمانه میرزا رضا کرمانی/ بازرگانان در داد و ستد با بانک شاهی و رژی تنباکو
رحیم معینی کرمانشاهی
(۱۵ بهمن ۱۳۰۱ در کرمانشاه - ۲۶ آبان ۱۳۹۴ در تهران)
شاعر و ترانه‌سرا، روزنامه‌نگار و نقاش
رحیم معینی، که تخلص «امید» را در شعر برگزید، در سال ۱۳۰۱ خورشیدی در کرمانشاه زاده شد. امید به ترانه سُرایی نیز پرداخت و ترانه‌های او از شهرت به سزایی برخوردار شد. از آثار او تا کنون چند مجموعه شعر به نام‌های: ای شمع‌ها بسوزید، فطرت، خورشید شب، حافظ برخیز، خواب نوشین، حکایت نگفته و ده جلد تاریخ منظوم ایران منتشر شده است.
رحیم معینی در سال ۱۳۲۸ در شهر کرمانشاه روزنامه‌ی سلحشوران غرب را بنیان گذاشت. پس از سقوط دولت مصدق در سال ۱۳۳۲، سلحشوران غرب نیز توقیف شده و معینی کرمانشاهی برای مدتی زندانی و همچنین از شغل خود در بانک سپه اخراج شد.
وی در کنار استاد علی تجویدی ۴۰ ترانه‌ی ماندگار بر جای گذاشته و با اساتیدی چون پرویز یاحقی، جواد لشکری، حبیب‌الله بدیعی و همایون خرم نیز همکاری داشته است.
معینی کرمانشاهی در تاریخ سه شنبه ۲۶ آبان ۱۳۹۴ در ۹۲ سالگی در بیمارستان جم تهران درگذشت.
رضا دانشور
(۱۳۲۶ در مشهد - ۶ خرداد ۱۳۹۴ در پاریس)
داستان‌نویس و نمایش‌نامه‌نویس
رضا دانشور در سال ۱۳۲۶ در مشهد متولد شد. ابتدا به تئا‌تر علاقه‌مند شد و به همراه افرادی چون داود کیانیان، داریوش ارجمند، انوشیروان ارجمند، رضا صابری و رضا کیانیان در تکوین یک جریان تئاتری مهم در شهر مشهد نقش عمده‌ای داشت. در دانشگاه مشهد و دانشگاه تهران در رشته ادبیات فارسی تحصیل کرد. او در مشهد به تدریس تئا‌تر نیز اهتمام ورزید و در نهایت رئیس اداره‌ی تئا‌تر استان خراسان شد.
رضا دانشور ابتدا در دهه پنجاه خورشیدی با چاپ داستان‌های کوتاه در نشریات و مجلات شناخته شد. انتشار رمان «نماز میت» او را به عنوان نویسنده‌ای توانمند در داستان‌نویسی ایران مطرح کرد. تسلط بر زبان و پیچیدگی‌های فنی اثر که با تکنیک جریان سیال ذهن روایت می‌شود، نماز میت را به یک اثر خواندنی در ادبیات معاصر ایران بدل کرده است.
او پس از انقلاب و در سال ۱۳۶۱ به فرانسه مهاجرت کرد و به نوشتن ادامه داد. رضا دانشور بر اثر ابتلاء به بیماری سرطان ریه در شامگاه ۶ خرداد ۱۳۹۴ در سن ۶۸ سالگی در بیمارستان آلبر شانویه در حومه پاریس درگذشت.
برخی آثار:
عاشورا، عاشورا/ کپرنشینها/ نماز میت/ خسرو خوبان/ هی‌هی جبلی قم‌قم/ شش داستان لوح/ کجای سال دو هزار منتظرت باشم/ خورشید روی یخ
فتح‌الله بی‌نیاز
(۱۳۲۷ در مسجدسلیمان - ۱۲ مهر ۱۳۹۴ در تهران)
نویسنده و منتقد ادبی
بی‌نیاز در تیرماه ۱۳۲۷ در مسجدسلیمان به دنیا آمد. در سال ۱۳۵۱ در رشته‌ی مهندسی برق از دانشگاه صنعتی شریف فارغ‌التحصیل شد. او فعالیت ادبی خود را از سال ۱۳۴۷ با نام‌های مستعار در نشریات مختلف آغاز کرد. از بی‌نیاز ۱۵ رمان و ۷ مجموعه داستان کوتاه و ۸ کتاب در حوزه‌ی نقد و نظریه ادبی منتشر شده است. وی احاطه‌ی کاملی بر ادبیات داستانی معاصر ایران داشت و نقدهای ادبی‌اش بر جامعه‌ی ادبی ایران تأثیرگذار بود. داستان‌های بی‌نیاز عرصه‌ی نمود شیوه‌ی زندگی و نحوه‌ی نگرش طبقه‌ی متوسط شهرنشین ایرانی پس از انقلاب بود.
از شهریور ۱۳۸۰ تا شهریور ۱۳۹۰ با نام اصلی‌اش بیش از ۴۱۱ نقد، مقاله، مرور کتاب و ۶۹ داستان کوتاه و ۴۶ مصاحبه‌ی جامع از وی در نشریات گوناگون به چاپ رسید و ۴۷۷ مقاله، نقد، مرور کتاب و داستان کوتاه در فضای مجازی چاپ شده است. او همچنین تا خردادماه ۱۳۸۸ در مجموع ۱۵۱ جلسه نقد و سخنرانی داشته است. او به مدت ۱۲ سال عضو هیئت داوران جایزه‌ی مهرگان ادب (رمان و داستان کوتاه) بود. همچنین داوری نهایی شماری از جشنواره‌های ادبی منطقه‌ای و استانی کشور را نیز به عهده داشت. بی‌نیاز عضو شورای سردبیری کتاب نقد نگره، دبیر بخش داستان و نقد ادبی مجله نافه بود.
فتح‌الله بی‌نیاز در ۱۲ مهرماه ۱۳۹۴ به علت ایست قلبی در تهران درگذشت.
برخی آثار:
مکانی به وسعت هیچ/ حلقه نفوذناپذیر گرگ‌های خاکستری/ دردناک‌ترین داستان عالم/ می‌روم که بمیرم/ شورشگران را به زانو در آوریم/ افعی‌ها خودکشی نمی‌کنند/ دریاسالار بی‌دریا/ تشییع جنازه یک زنده به‌گور/ بعد از مرگ هنوز می‌میرم
خسرو شاکری
(۱۳۱۷ در تهران - ۹ تیر ۱۳۹۴ در پاریس)
نویسنده و تاریخ‌پژوه
خسرو شاکری در سال ۱۳۱۷ در تهران به دنیا آمد. خسرو تحصیلات متوسطه خود را در دبیرستان رهنما و دبیرستان البرز به پایان رساند و به سانفرانسیسکو رفت و لیسانس اقتصاد خود را از دانشگاه دولتی کالیفرنیا گرفت. پس از آن یک سال در مدرسه اقتصاد لندن به تحقیق مشغول بود. وی سپس به دانشگاه ایندیانا رفت و در رشته اقتصاد فوق لیسانس گرفت. او موفق به اخذ دکترای تاریخ از دانشگاه سوربن شد.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ به ایران بازگشت و با احمد شاملو در کتاب جمعه همکاری کرد. در دهه‌ی شصت به پاریس بازگشت. شاکری در فرانسه، تاریخ ایران و آسیای باختری نیز تدریس کرد و استاد بازنشسته تاریخ مدرسه عالی مطالعات علوم اجتماعی پاریس بود.
خسرو شاکری سه شنبه ۹ تیرماه ۱۳۹۴ در اثر سکته‌ی مغزی در بیمارستانی در پاریس درگذشت.
برخی آثار:
تقی ارانی در آئینه تاریخ/ میلاد زخم، جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران/ پیشینه‌های اقتصادی - اجتماعی جنبش مشروطیت و انکشاف سوسیال دموکراسی
احمد منزوی
(۱۳۰۴ در سامرا - ۲۰ آذر ۱۳۹۴ در تهران)
نویسنده و محقق در حوزه‌ی علوم اسلامی
احمد منزوی مدت ۱۶ سال در پاکستان زندگی می‌کرد و سال ۱۳۶۹ به ایران بازگشت. او سرپرست بخش کتاب‌شناسی و فهرست‌نگاری مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بود. وی پسر دوم حاج شیخ آقا بزرگ تهرانی، دانشمند و عالم شیعی و مؤلف کتاب الذریعه که از مهم‌ترین دانشنامه‌های کتاب‌شناختی شیعه به‌شمار می‌رود بود. منزوی بابت نگارش فهرست نسخه‌های خطی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در دو جلد، برنده‌ی جایزه‌ی کتاب سال جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۵ شد. احمد منزوی، جمعه ۲۰ آذر ۱۳۹۴ در ۹۰ سالگی در تهران درگذشت.
برخی آثار:
فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه گنج‌بخش/ سعدی بر مبنای نسخه‌های پاکستان/ فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان/ فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی علوم قرآنی در ایران
سیروس غنی
(۲۰ آبان ۱۳۰۸ در سبزوار - ۱۵ دی ۱۳۹۴ در آمریکا)
حقوق‌دان و تاریخ‌پژوه
سیروس غنی در ۲۰ آبان ۱۳۰۸، در سبزوار به دنیا آمد. پدرش قاسم غنی بود. دوره‌ی متوسطه را در تهران، بیروت و لندن سپری کرد و برای تحصیلات دانشگاهی به آمریکا رفت. پس از اخذ مدرک کارشناسی ادبیات انگلیسی در نهایت از دانشگاه نیویورک در رشته‌ی دکتری حقوق فارغ‌التحصیل شد.
وی مجموعه‌ی کم‌نظیری از کتاب‌های مربوط به ایران داشت که توصیفی از آن‌ها را در کتاب خود ایران و غرب عرضه کرده‌است. او خاطرات و یادداشت‌های پدرش دکتر قاسم غنی را در سیزده جلد منتشر کرد. وی همچنین دوستدار جدی سینما بود و کتابی درباره‌ی فیلم‌های مهم تاریخ سینما نوشته‌است. مهم‌ترین تألیف او کتاب ایران و ظهور رضاخان، از بر افتادن قاجار تا بر آمدن پهلوی (۱۹۹۸) است.
سیروس غنی روز سه شنبه ۱۵ دی ۱۳۹۴ در ۸۶ سالگی در آمریکا درگذشت.
سهیلا بسکی
(۱۳۳۲ - ۱۳۹۴ در استانبول)
نویسنده و مترجم
سهیلا بسکی در سال ۱۳۳۲ به دنیا آمد. پس از اتمام دوره‌ی دبیرستان در رشته‌ی مدیریت شروع به تحصیل کرد. وی پس از اتمام دوره کارشناسی برای تحصیل در رشته‌ی اقتصاد به دانشگاه ایالتی میشیگان آمریکا رفت. وی در سال ۱۳۵۶ به ایران بازگشت و در دانشگاه بوعلی همدان مشغول به کار شد. پس از انقلاب به تهران نقل مکان کرد و در دانشگاه علوم تربیتی تدریس اقتصاد را آغاز کرد. در این ایام ترجمه کتاب را شروع کرد و در سال ۱۳۶۹ نیز داستان‌نویسی را آغاز کرد. پس از مدتی در بخش اقتصادی مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری مشغول به کار شد در همین مرکز بود که مسئول انتشار مجله‌ی آبادی شد و از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۶ مسئولیت انتشار این مجله را برعهده داشت. پس از خروج از مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری با سرمایه‌ی شخصی در تیرماه ۱۳۷۷ مجله معمار را منتشر کرد و در سال ۱۳۸۰ به صورت همزمان مجله‌ی شهر را هم روانه‌ی بازار مطبوعات کرد. او مدیر مؤسسه‌ی معمار نشر و برگزار کننده‌ی جایزه‌ی بزرگ معمار نیز بود.
سهیلا بسکی در سال ۱۳۸۲ با مجموعه داستان کوتاه پاره‌ی کوچک برنده‌ی جایزه گلشیری شد. دومین مجموعه داستان او به نام بی‌بی پیک نیز در سال ۱۳۸۵ نامزد همین جایزه شد. او در ۶ خرداد ۱۳۹۴ به وقت دیدار با اعضای خانواده‌اش در استانبول درگذشت.
برخی آثار:
مجموعه داستان پاره‌ی کوچک/ بی‌بی پیک/ در محاق/ عکس‌های فوری/ زندگی‌نامه‌ی ویرجینیا وولف، نوشته‌ی کوئنتین بل/ آن‌گونه که من زیستم (خودزندگی‌نامه)، اما گلدمن
دکتر صادق آئینه‌وند
(۱۳۳۰ در تویسرکان، ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۴ در تهران)
استاد تاریخ
صادق آئینه‌وند در سال ۱۳۳۰ در یکی از روستاهای تویسرکان متولد شد. او در دانشگاه تهران به تحصیل در رشته‌ی ادبیات عرب پرداخت و فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی خود را نیز ادامه داد. وی در همان دانشگاه به ادامه‌ی تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد ادبیات عرب پرداخت و همراه با آن، بخشی از دروس حوزوی را نیز خواند. در ۱۳۶۱ به عضویت هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس درآمد و در گروه تاریخ آن دانشگاه، مشغول به کار گردید. یک سال بعد، با سمت رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، عازم سوریه شد و همزمان، در سال ۱۳۶۳ به تحصیل در مقطع دکتری ادبیات عرب در دانشگاه قدیس یوسف لبنان پرداخت و پس از اتمام تحصیل و بازگشت به ایران در دانشگاه‌های تربیت مدرس، تهران، دانشگاه الزهراء و قم، دروس تاریخ اسلام و سیره نبوی و تاریخ‌نگاری در اسلام و ادبیات عرب تدریس کرد.
تا ۱۳۷۲ مسئولیت‌های فرهنگی متعددی از جمله مدیریت کل پژوهش‌ها و برنامه‌ریزی فرهنگی، ریاست مرکز سیاست علمی و پژوهشی وزارت آموزش عالی و ریاست دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس را برعهده داشت. در سال ۱۳۷۳ به عنوان استاد نمونه‌ی کشور برگزیده شد. آئینه‌وند در تاریخ ۱۶ دی ۱۳۹۲، به عنوان رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منصوب شد و تا پایان عمر این سمت را بر عهده داشت. تألیف و ترجمه‌ی بالغ بر ۳۴ جلد کتاب و انتشار ۹۶ مقاله از آثار علمی صادق آئینه‌وند است.
وی در ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۴ در سن ۶۳ سالگی به دلیل ابتلا به بیماری نارسایی خونی در بیمارستان لاله تهران درگذشت.
عبدالرضا (هوشنگ) مهدوی
(۱۳۰۹ در تهران - ۱۴ بهمن ۱۳۹۴ در تهران)
نویسنده و مترجم
عبدالرضا (هوشنگ) مهدوی در سال ۱۳۰۹ در تهران به دنیا آمد و تحصیلات خود را در سال ۱۳۲۷ در رشته‌ی سیاسی در دانشکده‌ی حقوق دانشگاه تهران آغاز نمود و در سال ۱۳۳۰ برای ادامه‌ی تحصیل به فرانسه رفت. در سال ۱۳۳۴ از دانشگاه سوربن پاریس مدرک دکتریِ حقوق بین‌الملل را اخذ کرد.
مهدوی پس از بازگشت از پاریس ابتدا در وزارت دادگستری مشغول کار شد ولی پس از یک سال یعنی در سال ۱۳۳۷ به استخدام وزارت امور خارجه ایران درآمد. مهدوی در ۱۳۵۹ از وزرات امور خارجه بازنشسته شد و در سال ۱۳۶۷ از سوی دانشگاه امام صادق به تدریس دعوت شد و این حرفه را به مدت ۱۶ سال ادامه داد. پس از آن به مدت سه سال به تدریس در دانشکده‌ی روابط بین‌الملل وابسته به وزارت امورخارجه پرداخت. عبدالرضا هوشنگ مهدوی ۷۷ جلد کتاب سیاسی و تاریخی تألیف و ترجمه کرده‌است. که از مهم‌ترین آن‌ها تاریخ روابط خارجی ایران از ابتدای دوره صفویه تا پایان قاجاریه و سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی است و در بسیاری از دانشگاه‌های کشور تدریس می‌شود. یکی دیگر از ترجمه‌های مشهور وی کتاب آخرین سفر شاه است.
عبدالرضا هوشنگ مهدوی در ۱۴ بهمن ماه ۱۳۹۴ در تهران درگذشت.
حسین قندی
(اسفند ۱۳۳۰ در سبزوار - ۳ اردیبهشت ۱۳۹۴ در تهران)
روزنامه‌نگار، استاد رشته‌ی علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و مدرس روزنامه‌نگاری
حسین قندی متولد اسفند ۱۳۳۰ در سبزوار و بزرگ شده‌ی تهران بود. سال ۱۳۴۹ در رشته‌ی روزنامه‌نگاری دانشکده‌ی علوم ارتباطات اجتماعی مشغول تحصیل شد. در سال ۱۳۵۱ مؤسسه‌ی کیهان تصمیم به چاپ نشریه‌ای برای دو قاره‌ی آمریکا و اروپا گرفته‌بود. قندی معاون سردبیر کیهان هوایی شد و علاوه بر آن، مسؤولیت بخش سیاسی نشریه را نیز بر عهده داشت. اولین نوشته‌های حرفه‌ایِ قندی برای نشریه‌ی کیهان هوایی بود و بعد از مدتی در کیهان استخدام شد.
قندی بعد از فارغ‌التحصیل شدن در رشته‌ی کارشناسی ارشد مدیریت و بازگشت از آمریکا، در روزنامه‌های کیهان، ابرار، اخبار، انتخاب و جام‌جم در سمت‌های مختلفی مشغول به کار نویسندگی و ایفای مسؤولیت شد. ویژه‌ترین مهارت حسین قندی را انتخاب تیترهای مناسب برای مطالب مطبوعاتی می‌دانند. او از جمله روزنامه‌نگارانی بود که بسیار بر اخلاق روزنامه‌نگاری تأکید می‌کرد.
حسین قندی به بیماری آلزایمر مبتلا شد و در ۳ اردیبهشت ۱۳۹۴ درگذشت.
محمود طلوعی
(۱ آبان ۱۳۰۹ در میانه - ۲۹ مرداد ۱۳۹۴ در تهران)
روزنامه‌نگار، نویسنده و تاریخ‌نگار
طلوعی در سال ۱۳۰۹ در شهر میانه آذربایجان شرقی به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش و دوران دبیرستان را در مدرسه‌ی دارالفنون تهران سپری کرد. این پژوهشگر تاریخ مدرک کارشناسی خود را در رشته‌ی ادبیات فرانسه از دانشگاه تهران دریافت کرد و همزمان با تحصیل، در مطبوعات آن دوره کار می‌کرد. وی ۱۰ سال سردبیر نشریه‌ی «خواندنی‌ها» بود.
از سال ۱۳۵۰ شخصاً مبادرت به انتشار ماهنامه‌ای به نام «مسائل جهان» کرد و چندین سال آن را انتشار داد و اکثر مطالب مجله را شخصاً تهیه می‌کرد و به نام‌های مستعار انتشار می‌داد. طلوعی در جوانی وارد وزارت فرهنگ شد. مدتی دبیر بیرستان‌ها بود، بعد شغل اداری گرفت و به وزارت دارایی انتقال یافت. وی به زبان‌های فرانسه و انگلیسی تسلط داشت و به زبان‌های عربی و ترکی استانبولی آشنا بود.
طلوعی ۲۹ مرداد ۱۳۹۴ در حالی که قصد عبور از عرض بلوار آفریقا در منطقه‌ی جردن تهران را داشت، در اثر برخورد یک موتور سیکلت، به شدت مجروح شد و پس از انتقال به بیمارستان شهدای تجریش در سن ۸۵ سالگی، درگذشت.
برخی آثار:
فرهنگ جامع سیاسی/ از طاوس تا فرح: جای پای زن در مسیر تاریخ معاصر ایران/ مصدق در پیشگاه تاریخ/ پدر و پسر؛ ناگفته‌ها از زندگی و روزگار پهلوی‌ها
بازیگران عصر پهلوی از فروغی تا فردوست (۲ جلد) / از لنین تا پوتین (ویرایش قدیم با نام از لنین تا گورباچف)
محمدجواد خردمند
(۱۳۲۳ - ۶ شهریور ۱۳۹۴ در تهران)
نویسنده و روزنامه‌نگار
خردمند با نگاه و تاثیرپذیری از ادبیات کلاسیک فارسی، در داستان‌نویسی به کمینه‌گرایی تمایل داشت و بیشتر داستان‌هایش را در قالب داستانک می‌نوشت. پس از جدایی علی دهباشی از مجله‌ی کلک، وی سردبیری این ماهنامه را به عهده گرفت و نقش مهمی در ادامه‌ی انتشار آن ایفا کرد. این مجله در دوره‌ی سردبیری او غنای ادبی ویژه‌ای داشت. وی همچنین با مجلاتی چون آدینه و دنیای سخن همکاری داشت.
محمدجواد خردمند در روز جمعه ششم شهریور ۱۳۹۴ در اثر بیماری سرطان در بیمارستان کسرا تهران درگذشت.
برخی آثار:
ده داستانک و قصه‌های کوچک برای آدم‌های بزرگ/ یک مشت گرفتاری
فرامرز سلیمانی
(۳ آبان ۱۳۱۹ در ساری -۴ دی ۱۳۹۴ در واشنگتن دی‌سی)
شاعر، مترجم، روزنامه‌نگار، ناشر و ویراستار ادبی
فرامرز سلیمانی در ۳ آبان ۱۳۱۹ در ساری زاده شد. او دانش‌آموخته‌ی دانشگاه علوم پزشکی تهران بود و دکترای تخصصی خود را از آمریکا گرفت.
پیش از انقلاب، او از جمله شاعرانی بود که در کنار پرویز اسلامپور (شاعر موج نو و شعر حجم)، احمدرضا چه‌کنی (شاعر موج نو و شعر حجم)، همایونتاج طباطبایی، مینا دستغیب، آذر مطلق‌فرد و مهین خدیوی در شعر ناب از آنان نام برده می‌شد.
فرامرز سلیمانی تا پیش از مرگش، سردبیر انتشارات کتاب موج، سردبیر مجله‌ی بین‌المللی نوشتا و مدیر مسؤول نامه‌ی IAMA، بولتن دوزبانه‌ی انجمن پزشکی ایرانی‌ـ‌امریکایی بود. همچنین سلیمانی عضو و مشاور مرکز بین‌المللی زندگی‌نامه‌ها، عضو کتابخانه بین‌المللی شعر و انجمن جهانی سردبیران پزشکی بوده است. او بیش از ۶۰ عنوان کتاب و یک‌هزار مقاله به زبان‌های فارسی، انگلیسی و دیگر زبان‌ها منتشر کرده بود. از او به عنوان بنیانگذار خیزش شعری جریان موج سوم در ایران یاد می‌شود. سلیمانی در ۴ دی ۱۳۹۴ درگذشت.
برخی آثار:
آوازهای ایرانی: شعرهای ۱۳۵۴-۱۳۶۶/ رؤیایی‌ها: یک سرود بلند/ شب رؤیایی‌ها: شعرهای ۱۳۶۹-۱۳۷۸/ بلندی‌های ماچوپیچو، پابلو نرودا، با: احمد کریمی حکاک/ سرود اعتراض، پابلو نرودا/ انگیزه‌ی نیکسون‌کشی و جشن انقلاب شیلی، پابلو نرودا، همراه با: احمد کریمی حکاک
سید محمدباقر برقعی
(۱۳۰۶ در قم - ۵ شهریور ۱۳۹۴ در قم)
نویسنده و پژوهشگر
سید محمدباقر برقعی در سال ۱۳۰۶ در شهر قم در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. پس از رفتن به مکتب و آموختن قرآن راهی دبستان شد و پس از آن به تحصیل علوم حوزوی پرداخت. او پس از تأیید تحصیلات در حوزه‌ی علمیه قم توسط مرحوم مرعشی نجفی، به دانشکده‌ی الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران راه یافت و موفق به اخذ مدرک لیسانس شد.
وی علاوه بر مدیریت و تدریس در بخش آموزش اقدام به چاپ چند جلد کتاب درسی از جمله دستور زبان فارسی کرد که اداره‌ی فرهنگ آموزش و پرورش قم تدریس آن را طبق بخشنامه‌ای به مدارس شهر توصیه کرد و این کتاب بار‌ها تجدید چاپ شد. وی همچنین کتاب راهنمای نویسندگی در دو جلد برای تدریس در دوره‌ی دبستان و دبیرستان و سپس کتاب فرهنگ دانشجو را تألیف کرد. از دیگر کارهای تحقیقاتی وی مقدمه و پاورقی‌هایی است که بر کتاب‌های اندیشه‌های تابناک و راهنمای دانشوران (تألیف پدر خود آیت‌الله سید علی‌اکبر برقعی) نوشته است.
سید محمدباقر برقعی، تذکره سخنوران نامی معاصر ایران را از سال ۱۳۲۹ خورشیدی، که برای نخستین بار به چاپ رساند، در ۱۴ جلد جمع‌آوری کرد. وی در این کتاب به روش الفبایی، به معرفی شعرای گذشته و معاصر پرداخت، به این ترتیب که در ذیل تصویری از آن شاعر شرح زندگی‌نامه و نمونه اثر او درج شده است.
برقعی در تاریخ ۵ شهریور ۱۳۹۴ در شهر قم درگذشت.
محمود شجاعی
(۱۳۲۱ در اَهر، ۲۰ مهر ۱۳۹۴ در کرج)
شاعر
محمود شجاعی در کنار یدالله رؤیایی، پرویز اسلامپور، بهرام اردبیلی و هوشنگ آزادی‌ور، یکی از شاعران امضاکننده‌ی بیانیه‌ی شعر حجم و یکی از نمایندگان برجسته‌ی «شعر دیگر» بود. شجاعی تعدادی از شعرهایش را در مجلاتی چون طرفه، جزوه شعر، اندیشه و هنر، تماشا و دفترهای روزن چاپ کرد اما از سال ۱۳۴۹ زندگی در خلوت و بی‌خبری را برگزید. در سال ۱۳۹۴، آخرین مجموعه شعر او با عنوان «رخ‌های کوچک همیشه به‌سوی» بعد از چهار دهه سکوت منتشر شد. دفتر شعر «از آبی نفس‌های کوتاه» و نمایش‌نامه‌ی «مرگ‌های پس از شنوایی» نیز از دیگر آثار شجاعی است.
محمود شجاعی ۲۰ مهر ۱۳۹۴ در کرج درگذشت. علت مرگ او مشکلات تنفسی اعلام شد.
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
