مرور ترجمه‌های پلیسی مجتبی عبدالله‌نژاد

مهر: زنده‌یاد مجتبی عبدالله نژاد که چندی پیش درگذشت، یکی از مترجمان پرکار کشور بود که در حوزه ادبیات فعالیت داشت و آثار زیادی را به فارسی برگرداند.

یکی از شاخه‌های فعالیت این مترجم، ادبیات پلیسی بود که ترجمه‌هایش در این شاخه، توسط نشر هرمس منتشر شدند و طی سال‌های اخیر تجدید چاپ هم شده‌اند. بنابراین یکی از خدماتی که زنده‌یاد عبدالله نژاد به مخاطبان ادبیات جهان در کشورمان ارائه داده، بازگردانی و معرفی عناوین مختلف از نویسندگانی چون آگاتا کریستی است.

در این گزارش یکی از شاخه‌های فعالیت این مترجم را مرور می‌کنیم که می‌تواند مورد استفاده مخاطبان جدی و پژوهشگران ادبیات پلیسی قرار بگیرد.

یکی از مجموعه‌هایی که نشر هرمس منتشر می‌کند، مجموعه «کارآگاه» است که ترجمه‌هایی از رؤیا سعیدی، مهتاب بخارایی، محمد ایزدی، حمیدرضا بلندسران، محمدعلی ایزدی، گلرخ سعیدنیا، نیما حضرتی، محمود حبیبی، محمد گذرآبادی، مژده دقیقی و زنده یاد عبدالله نژاد در آن چاپ شده‌اند. خود مجموعه «کارآگاه» نیز به زیرمجموعه‌های مختلف تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از مجموعه «ماجراهای شرلوک هولمز، «ماجراهای مگره»، «تامی و تاپنس»، «آثار آگاتا کریستی» و «پوآرو».

عبدالله نژاد در مجموعه‌های «ماجراهای مگره»، «ماجراهای شرلوک هولمز» و «تامی و تاپنس» ترجمه‌ای ندارد.

آگاتا کریستی یکی از نویسندگان بزرگ ادبیات پلیسی جهان که به نام ملکه جنایت مشهور است از جمله چهره‌هایی است که آثارش حضور زیاد و تاثیرگذاری در مجموعه کارآگاه هرمس دارند. کریستی به غیر از خلق شخصیت‌های خانم مارپل و کارآگاه هرکول پوآرو، داستان‌های پلیسی متفرقه‌ای هم دارد.

در مجموعه آثار آگاتا کریستی، ۴ کتاب از این مترجم به چشم می‌خورد که همگی تجدیدچاپ شده‌اند. «راز سیتافورد» یکی از کتاب‌های این مجموعه است که با ۳۰۶ صفحه به چاپ دوم رسیده است. «قتل آسان است» دیگر ترجمه چاپ دومی مترجم مذکور در این مجموعه است. این کتاب ۲۷۶ صفحه دارد. کتاب دیگر، «به طرف صفر» است که با ۲۵۳ صفحه به چاپ سوم رسیده است. چهارمین ترجمه عبدالله نژاد در مجموعه پیش رو هم رمان «شب بی پایان» است که با ۲۷۸ صفحه به چاپ پنجم رسیده است.

با گذر از مجموعه آثار متفرقه آگاتا کریستی، به مجموعه خانم مارپل می‌رسیم. همان طور که سال‌ها پیش در سریال خانم مارپل از تلویزیون دیده‌ایم و در کتاب‌ها خوانده‌ایم، خانم مارپل یک پیرزن کنجکاو است که در قالب شخصیت کارآگاه رمان‌های کریستی به کشف معما و جرم و جنایت می‌پردازد. عبدالله نژاد از ماجراهای خانم مارپل، ۵ رمان ترجمه کرده است. «آیینه سرتاسر ترک برداشت» رمانی از این مجموعه است که ۳۱۲ صفحه دارد و به چاپ دوم رسیده است. ۳ کتاب دیگر این مجموعه به چاپ سوم رسیده و یک کتاب باقی مانده هم همچنان در نوبت اول چاپ مانده است. این کتاب، «مقصد نامعلوم» است که ۲۶۴ صفحه دارد.

سه کتاب دیگر مجموعه خانم مارپل هم که عبدالله نژاد آن‌ها را ترجمه کرده و به چاپ سوم رسیده‌اند، به این ترتیب‌اند: «مصیبت بی گناهی» با ۲۹۱ صفحه، «نوشابه با سیانور» با ۲۷۶ صفحه و «الهه انتقام» با ۳۰۰ صفحه.

تا این جای کار، آثار مختلف با حجم و تعداد صفحات زیادی توسط عبدالله نژاد ترجمه شده‌اند اما سهم مهمی از ترجمه‌های او در مجموعه کارآگاه، مربوط به زیرمجموعه «پوآرو» هستند. به غیر از عبدالله نژاد، رؤیا سعیدی، مهتاب بخارایی، محمدعلی ایزدی، حمیدرضا بلندسران، محمدعلی ایزدی، گلرخ سعیدنیا، نیما حضرتی، محمود حبیبی و محمد گذرآبادی نیز در این مجموعه سهم دارند اما تعداد ترجمه‌های او بین کتاب‌های پوآرو که هرمس چاپ کرده، بسیار زیاد است.

شمار ترجمه‌های مترجم مذکور در این مجموعه، ۲۱ عنوان است. بین این مجموعه، ۴ عنوان به چشم می‌خورد که هنوز تجدید چاپ نشده‌اند و هنوز نسخه‌های چاپ اولشان موجود است. «ورق‌های روی میز» با ۲۸۸ صفحه یکی از این کتاب‌هاست. «قضیه نامه‌های عاشقانه»، «مرگ خانم مگینتی» و «چهار غول بزرگ» هم با ۳۴۸ صفحه، ۲۷۱ صفحه و ۲۲۸ صفحه ۳ کتاب دیگری هستند که در کنار «ورق‌های روی میز» با چاپ اولشان در بازار حضور دارند.

در ادامه این گزارش به کتاب‌هایی می‌پردازیم که شخصیت اصلی و محوری‌شان هرکول پوآروی افسانه‌ای است و ترجمه‌های عبدالله نژاد از آن‌ها، به چاپ دوم رسیده است. این ۸ کتاب همگی به چاپ دوم رسیده؛ و عناوین و تعداد صفحاتشان به ترتیب عبارت‌اند از: «گرگ در لباس میش» با ۳۱۲ صفحه، «جیب پر از چاودار» با ۲۵۳ صفحه، «ساعت‌ها» با ۳۲۴ صفحه، «جشن هالووین» با ۲۷۶ صفحه، «شاهد خاموش» با ۳۲۴ صفحه، «در هتل برترام» با ۲۸۰ صفحه، «راز قطار آبی» با ۳۱۴ صفحه و «معمای کارائیب» با ۲۵۲ صفحه.

باقی مانده ترجمه‌های عبدالله نژاد در رمان‌های مربوط به پوآرو، ۷ کتابی هستند که به چاپ سوم رسیده و ۲ کتاب دیگری هستند که به چاپ‌های چهارم و پنجم رسیده‌اند. رمان «جسدی در کتابخانه» با ۲۲۸ صفحه به چاپ چهارم و «قتل در خوابگاه دانشجویی» هم با ۲۵۲ صفحه به چاپ پنجم رسیده است.

اما پایان بخش این گزارش، مرور ۷ کتاب دیگری است که به چاپ سوم رسیده‌اند. این کتاب‌ها هم «شرارتی زیر آفتاب» با ۲۶۴ صفحه، «قتل در تعطیلات» با ۳۱۴ صفحه، «موج سواری» با ۳۱۴ صفحه، «خطر در خانه آخر» با ۲۵۰ صفحه، «چشم بندی» با ۲۴۰ صفحه، «دست پنهان» با ۲۲۴ صفحه و «قتل در خانه کشیش» با ۳۱۲ صفحه هستند.

مجتبی عبدالله نژاد متولد سال ۱۳۴۸ در کاشمر بود که پانزدهم آذر امسال به دلیل حمله قلبی در سن ۴۸ سالگی درگذشت.