جایزهی فتحالله مجتبایی در حوزهی ادیان و عرفان و ادبیات فارسی بیگمان یکی از جوایز ارزشمند و ماندگار در عرصهی فرهنگ و ادب شکوهمند ایرانی است. نام و آوازهی بلندپایهی پروفسور مجتبایی خود تعیین کنندهی اعتبار و شکوه چنین جایزهای برای تشوق پژوهشگران، بهویژه پژوهندگان نسل نو در رسالهنویسی و تألیف کتب اصیل و مبتنی بر تحقیقی نو و نظریهمند در دو پهنهی مهم پژوهشی فرهنگ ایران زمین: ادیان و عرفان و ادبیات فارسی است.
پژوهشها و تعالیم گرانسنگ خود استاد مجتبایی در طول سالیان دراز درعرصهی پژوهشی و دانشگاهی در ادیان هندی و ایرانی، ادیان هندو و بودایی و مکاتب فلسفی هند و نیز ادیان ایرانی همچون آیین زرتشتی، مانوی، مزدکی و میترایی و کتاب مهم او، شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران باستان و نیز برگردان بوطیقا، هنر شاعری ارسطو و تحقیق دربارهی آن و بررسی تطبیقی با ترجمهی قدیمی عربی ابوبشر متی و شروح فارابی، ابنسینا و ابنرشد و کتابهای ارزشمند دیگر و حدود دویست مقالهی علمی پژوهشی در ادیان و عرفان و شعر و ادب فارسی در شمار تحقیقات ماندگار و ارزندهی فرهنگ ایران زمیناند.
ویژگی مهم دیگر شخصیت علمی استاد این است که او صرفاً به تحقیقات ادیان و عرفان بسنده نکرده و در حوزهی شعر و ادب فارسی، بهویژه ادبیات کهن پارسی، دستی سزاوار دارد و این در کمتر متخصص ادبی فرهنگی این مرز و بوم دیده میشود.
تأثیر گستردهی جایزهی مجتبایی از آن روست که هر ساله رسالههای تخصصی و آثاری توسط داوران متخصص، شایسته و سختگیر برگزیده میشوند و مهمتر اینکه رسالههای برگزیده، افزون بر اخذ جایزه و تشویق، بعد در نشر هرمس، که از ناشران طراز اول و خوش آوازهی ایران است، به چاپ میرسند و تأثیر فرهنگی و اجتماعی آن بعدها دیده خواهد شد. وقتی نام و عنوان جایزهی استاد فتحالله مجتبایی به میان میآید، هر صاحب رساله یا صاحب اثری که میخواهد در این رقابت علمی ادبی شرکت کند، نخست باید شخصیت علمی خود استاد را ملاک و مبنا قرار دهد و این وظیفه را بسیار خطیر و دشوار میسازد. عمر استاد دراز باد و نامش جاودان باد!