کتاب «مثنوی در صفت بنگاله»، توسط«ابوالبرکات مُنیر لاهوری»، حدود ۴۰۰ سال پیش، به فارسی سروده شده، و شاعر، مشاهدات خود را از ورود به خطۀ بنگال و دورۀ اقامت در آنجا، در زمینه های مختلف بیان کرده است، از جمله: هوای گرم و مرطوب، بارانهای زیاد، گلهای زیبا و رنگارنگ، سرسبزی فراوان، میوه های متنوع و گوناگون، حیوانات متعدد، همچون فیل و کرگدن و غیره، همه را ذکر کرده و خصوصیات آنها را نیز برشمرده است.
شاعر کاملاً به زبان فارسی مسلط بوده و حتی الفاظ و عبارتهایی که امروز هم در ایران به کار میرود، در شعر خود آورده است. هنرِ منیر علاوه بر ذوق شعری و برخورداری از تواناییهای فطری شعری، آن است که باز هم بنا به آنچه خود گفته، این مثنوی را در 955 بیت و در ۱۴ روز سروده است.
منیر، در این مثنوی پس از حمد خداوند و نعت رسول(ص) به مدح «سیف خان حاکم بنگاله» میپردازد و بعد از آن آمدن نواب از اکبرآباد، رفتن به بنگاله، تعریف رود گنگ یا به عبارتی دیگر دریای گنگ و... میپردازد.
در بیان سیر کشتی در آن رودخانه، و شکایتی که از روزگار و چرخ بد رفتار دارد و آزاری که از پشهها میبیند و در مَذمّت پشه اشعاری نیکو میسراید، بعد از آن به تعریف بنگال و سرزمین بنگال میپردازد و در تعریف چشمه، سبزه، گلها، درختها و حیوانات سرزمین بنگال، و... مطالب خود را ادامه میدهد.
این کتاب، توسط دکتر «محمد ابوالکلام سرکار»، استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه داکا، و دکتر «محمدکاظم کهدویی»، استاد بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزدِ ایران(اعزامی به دانشگاه داکا) با مقدمه و تعلیقات، تصحیحی نو شده، و در دسامبر 2021 توسط کتابخانه مرکزی دانشگاه داکا، در کشور بنگلادش به زیور طبع آراسته شده است.