رمان سیاه صدای وجدان معذب جامعه است

جهان، شعری است که ناسروده مانده است

یادگارهایی از روزنامه‌نگاری فرهنگی

سیمرغ در آشیانه‌ی عقاب

هشتصد بیت مثنوی به سه زبان

اسنادی از دارالسلطنه‌ی تبریز

همه چیز را همگان دانند

آیا فرزند شما شبیه باستر خرگوشک است؟

طرزی تازه برای سنقولک کردن!

آیدین فرنگی: «مخاطب رمان معمایی به سبک «کنان دویل»، بورژوازی قرن نوزدهم بود و هدفش رفع تشویش و اضطراب ناشی از دنیای متلاطم انقلاب صنعتی و اعتراضات کارگری از خواننده. رمان سیاه، روی سخنش با انسان ازخودبیگانه‌ی قرن بیستم است و خواننده را در مقابل تاریخ و جامعه‌ی شهریِ جذاب، پرزرق‌وبرق، اما نگران‌کننده قرار می‌دهد. رمان پلیسیِ معمایی به گذشته تعلق دارد و رمان سیاه محصول دنیای حاضر است.» (ادبیات سیاه، ص ۱۱)

کتاب «ادبیات سیاه» مجموعه‌ای است از یادداشت‌ها و ترجمه‌های «یاسمن مَنو» که پیرامون ادبیات سیاه نوشته شده است. در واقع کتاب حاضر گفتارهایی است در سبک پلیسی - جنایی.

رمان سیاه را افشاگرِ کاستی‌های اجتماعی دانسته‌اند. «دنیس لهان» یکی از نویسندگان معروف رمان سیاه معاصر می‌گوید: «از این رو لزوم رمان سیاه احساس می‌شود تا کاستی‌های جامعه‌ای را نشان دهد که در آن اختلاف بین دارا و ندار هر روز زننده‌تر می‌شود. نقش رمان سیاه، به صحنه آوردن کسانی است که ترجیح می‌دهیم فراموش‌شان کنیم؛ کسانی که در رشد اقتصادی جایگاهی ندارند و  تقریباً دورنمایی برای آینده‌شان متصور نیست. کسانی که خواست به‌حق‌شان برای دستیابی به سعادت، به‌ طرز جبران‌ناپذیری پایمال شده است. به بیان ساده، رمان سیاه صدای وجدان معذب جامعه است.» (همان، ص ۱۴)

قهرمانان رمان سیاه چه ویژگی‌ای دارند؟ «قهرمانان رمان سیاه، قهرمانان مدرنیته‌اند:‌ تنها. ... قهرمانان رمان سیاه یا کاملاً تنها و بی‌کس‌اند یا اگر خانواده‌ای دارند، در میان آن احساس بیگانگی می‌کنند؛ چه از روی بدبینی و چه به خاطر درونگرایی خود.» (همان، ص ۱۵ و ۱۶)

در رمان سیاه، قهرمان با شهرش رابطه‌ای دوگانه دارد: قهرمان که ساکن ابرشهر است، از سویی به شهرش دلبسته است و از دیگرسو از این مکانِ جنایت، تضاد، درگیری، خشونت و بی‌عدالتی نفرت دارد. در واقع سکونت قهرمان در کلانشهر، از ویژگی‌های رمان سیاه به حساب می‌آید: «برخلاف رمان‌های پلیسیِ معمایی انگلیسی که معمولاً صحنه‌ی جنایت، دهکده یا شهر کوچکی است، در رمان سیاه، شهرهای بزرگ و توصیف آنها یکی از عناصر اصلی داستان هستند.» (همان، ص ۱۹) نویسندگان رمان سیاه «با دقتی وسواس‌گونه شهر خود را توصیف می‌کنند و از این نظر رمانِ سیاه، شاهدی است بر تاریخ شهرها. همانگونه که رمان‌های بالزاک بهترین گواه تاریخ اجتماعی قرن نوزدهم به حساب می‌آیند، رمان‌های سبک سیاه را می‌توان شاهدان اجتماعی هفتاد ساله‌ی اخیر دانست.» (همان، ص ۲۰ و ۲۱)

اگر قصد آشنایی با رمان سیاه را دارید، کتاب ادبیات سیاه منبع مناسبی است. عنوان فصل‌های کتاب به شرح زیر است: رمان سیاه، انتقام رمان پلیسی - جنایی، رویکردی جدید به رمان پلیسی، هفت شیوه‌ی غالب در سبک پلیسی، پلیسی‌نویسان مشهور معاصر، زنانِ پلیسی‌نویس، داستان‌های پلیسی از سرزمین وایکینگ‌ها، دویست‌ سالگی ادگار آلن‌‌پو، تقدیر نویسندگان از ژرژ سیمنون، گفت‌وگو با جیمز الروی، شخصیت‌های زن در رمان‌های پلیسی - جنایی، شخصیت‌های رمان سیاه.

برخی گفتارهای کتاب نوشته‌ی یاسمن منوست و برخی دیگر نوشته‌ی نویسندگان خارجی: یان پلوگستل، کریستین فرنیو، الیزابت لوگرو شاپوی، فیلیپ سولرز و ژروم دوپویی.

در نوشته‌ی پشت جلد کتاب آمده است: «امروز رمان سیاه از برزخ کتاب‌هایی که به سرعت نوشته و چاپ می‌شوند، خوانندگان بدون تأمل آنها را می‌خرند، با سرعت می‌خوانند و به فراموشی می‌سپارند، خارج شده است. دیگر موفقیت این نوع رمان‌ها انکار نمی‌شود.»

کتاب «ادبیات سیاه» را نشر «جهان کتاب» ۱۲۷ صفحه و به قیمت ۸۰۰۰ تومان منتشر کرده است.