جمعه، ۲ آذر ۱۴۰۳
آیدین فرنگی: پیش از خواندن کتاب «پرویز نقیبی، روزنامه‌نگار صاحب‌سبک» نه چیزی از نقیبی خوانده بودم و نه نامش را شنیده بودم. کتاب یاد شده گزیده‌‌ای است از یادداشت‌ها و گزارش‌های نقیبی (۱۳۶۹ - ۱۳۱۰) در روزنامه‌ی «آیندگان» که وی سردبیری صفحه‌های لایی یا فرهنگی‌اش را بر عهده داشت. چیزی که جذبم کرد تا کتاب را بخوانم، نام کتاب بود. خواستم بدانم این روزنامه‌نگار صاحب‌سبک کیست و چه‌ها کرده است.
قصد معرفی کتاب را ندارم. هرکس به روزنامه‌نگاریِ فرهنگی علاقه داشت، می‌تواند کتاب را بخواند و با غوطه خوردن در امواج ملایم روزنامه‌نگاری خاص نقیبی، با اندیشه و زمانه‌ی او آشنا شود. اینجا، در موقعیت یک گزاشگر کتاب، فقط می‌خواهم ادای احترامی کرده باشم به او که صفحه‌ای با نام «عیارسنجی کتاب» را در اواخر دهه‌ی چهل خورشیدی در بخش فرهنگی آیندگان راه انداخت و به تعبیر گردآورنده‌ی کتاب، سیروس علی‌نژاد، «احتمالاً مهم‌ترین صفحه‌ای است که در زمینه‌ی معرفی و نقد کتاب در روزنامه‌های ایران به وجود آمده است.» (ص ۲۰)
نقیبی که به روزنامه‌نگاری سرزنده و شاداب اعتقاد داشت، بنا به نوشته‌ی علی‌نژاد، «شخص مبتکری بود که هر از چندی یک ابتکار تازه به میدان می‌آورد. در همان سال اول کار در آیندگان سه طرح نو درانداخت و سه سرفصل خواندنی ایجاد کرد که امروز هم که روزنامه را تورق می‌کنیم، از خواندنی‌ترین صفحات آنند.» (ص ۱۹ و ۲۰)
بر اساس اطلاعات موجود در کتاب، صفحه‌ی «عیارسنجی کتاب» که در۱۲ خرداد ۱۳۴۸ گام به عالم مطبوعات گذاشت، نخستین صفحه‌ی جدی در زمینه‌ی معرفی و نقد کتاب در روزنامه‌نگاری فارسی است. علی‌نژاد می‌نویسد: «پیش از آن هرگاه صفحه‌ای راجع به معرفی و نقد کتاب در روزنامه‌ی آیندگان منتشر شده، عنوان «کتاب» یا «گشت‌وگذاری در دنیای کتاب» و امثال آن به آن داده می‌شد. این صفحات هیچ‌گاه هویت پیدا نکرد و جای ثابت و محکمی برای معرفی کتاب نشد. مانند تمام صفحاتی بود که در مطبوعات ایران به کتاب اختصاص یافت. اما از وقتی صفحه‌ی «عیارسنجی کتاب» متولد شد، مطبوعات ایران یک صفحه‌ی باهویت درباره‌ی نقد کتاب به خود دید. هرچند برخی عنوان عیارسنجی کتاب را زیادی پرافاده یافتند و به آن خرده گرفتند، واقع این است که صفحه‌ای تا به آن اندازه جدی برای کتاب، هرگز در مطبوعات ایران دیده نشده بود.» (ص ۲۳)
بنابراین باید نقیبی را در ردیف پیشگامان اصلی روزنامه‌نگاری و خبرنگاری کتاب قرار دارد. خواندن مطالب برگزیده‌‌ی این روزنامه‌نگار صاحب‌سبک، نشان می‌دهد وی در زمینه‌ی ادبیات معاصر ایران و ادبیات مغرب‌زمین به جد مطالعه می‌کرده است. او در صفحه‌هایی که مدیریت می‌کرد و در نوشته‌هایش توانسته بود کتاب را به یکی از موارد مورد توجه روزنامه بدل کند. توجه روزنامه به کتاب و حضور پررنگ و محترمانه‌ی کتاب در روزنامه‌ها، در تربیت مخاطب فرهیخته بسیار مؤثر است.
چنان که گفته آمد، این یادداشت فقط برای ادای احترام به مردی نوشته شد که از پیشگامان روزنامه‌نگاری فرهنگی است. او سال ۱۳۴۸ درباره‌ی روزنامه‌نگاری معمول ایران نوشته است: «تاریخچه‌ی روزنامه‌نگاری ایران تاریخچه‌ی احساسات و ویرهای گهگاه اشخاص است. هرگز کسی دقیقاً ندانسته است موقعیت مطبوعات در سیستم اداری دستگاه حاکمه چگونه است و مطبوعات نیز، گاه متعهد و مسئول بود و گاه بوجارلنجان و گاه سیاست‌باز. اما به هر صورت اگر روزگاری مطبوعات متعهد و مسئول داشتیم، افسوس که نویسندگان و سردبیران آن روزنامه‌ها، فقط مقالاتِ پرشور و احساساتی می‌نوشتند که کلمات توخالی را از نخی می‌گذراندند و تسبیح ملال‌انگیز و گاه فریبنده‌ی کلمات را به گردن مردم می‌انداختند...» (ص ۱۴۸)
چه خوب که امروز به مدد کتاب مورد اشاره، پرویز نقیبی و روزنامه‌نگاری ویژه‌اش شناسانده شد. از ویژگی‌های مثبت کتاب حاضر، یادداشت‌ها یا اشاره‌هایی است که گردآورنده برای هر مطلب نوشته و خواننده را برای مطالعه‌ی متن مهیا کرده است.
کتاب «پرویز نقیبی، روزنامه‌نگار صاحب‌سبک» را نشر نیلوفر در ۲۳۴ صفحه و با قیمت ۱۴۰۰۰ تومان منتشر کرده است. در این کتاب تعدادی از مقاله‌های نقیبی در مورد اشخاص و موضوعات زیر آمده است: جبار باغچه‌بان، محمدباقر هوشیار، مهشید امیرشاهی، اسلام کاظمیه، جعفر شریعتمداری، جمال میرصادقی، غلامحسین ساعدی، سیدحسن تقی‌زاده، ذبیح‌الله منصوری، ادبیات زنان، نادر افشار نادری، عبدالله ریاضی، صادق هدایت، مجید رهنما و برتولت برشت.
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
