شنبه، ۳ آذر ۱۴۰۳
روزبه رحیمی: زمین همواره در حرکت است، روشنایی همواره در حال تغییر است و دریا از در هم شکستن سنگ دست بر نمی‌دارد.
(بهای بلیط: مجموعه‌ی غیرتخیلی، جیمز بالدوین)
کتاب «زلزله، پس از آن‌که زمین می‌لرزد» نوشته‌ی سوزان الیزابت هاف و راجر جی بیلهام دو تن از دانشمندان به‌نام معاصر در علم زلزله‌شناسی آمریکا است. هر دو نویسنده علاوه بر تخصص و پژوهش در زمینه‌ی علم زلزله‌شناسی، در زمینه‌ی تهیه‌ی مطالب علمی برای عموم مردم (در نوشتار و برنامه‌های رسانه‌های نوشتاری و رادیو و تلویزیون) سابقه‌ی زیادی داشته و با مقوله‌ی رسانه و همگانی کردن و ترویج علم آشنا بوده و صاحب سبک و تخصص هستند. این کتاب با نگاهی ترویجی و همزمان تاریخی به مساله‌ی زلزله می‌پردازد و تحولات علم زلزله‌شناسی را همزمان با رویدادهای تاریخی ـ در نواحی مختلف جهان متمدن ـ با زبانی علمی، ساده و جذاب برای قشر وسیعی از علاقه‌مندان نسبت به این موضوع بیان می‌کند.
برای درک تأثیر زلزله‌های بزرگ بر جوامع و توسعه‌ی تفکر علمی، ابتدا باید این موارد را شناخت: خود زلزله‌ها، چگونگی شناسایی‌شان از سوی دانشمندان هر دوران و اینکه چگونه با توسعه‌ی علم زلزله‌شناسی شناخت ما هم از زلزله‌های قدیمی‌تر بیشتر شده است. این کتاب صرفاً به بیان و نگاه علمی به مساله‌ی زلزله اکتفا نکرده، بلکه بر حسب مورد بحث علمی را در قالبی داستان‌گونه و تاریخی بیان کرده است. فصل‌های این کتاب زمین‌لرزه‌ها را از زلزله‌ی ۱۷۵۵ تا دو و نیم قرن پس از آن شرح می‌دهد، مدت زمانی که هم دانش زلزله‌شناسی و هم مسئولیت‌پذیری در قبال زلزله‌ها تکامل یافت. برای تحلیل زلزله‌های تاریخی، تنها زلزله شناس بودن کافی نیست؛ بلکه فرد باید یک تاریخ‌دان نیز باشد (یا حداقل با یک تاریخ‌دان در ارتباط باشد.) داده‌های اولیه برای بررسی زلزله‌های تاریخی به‌صورت گزارش‌های تاریخی نوشته می‌شوند. این‌ها باید در کتابخانه‌ها و آرشیوهای غبارآلود قدیمی جستجو و در برخی مواقع با حفظ مفهوم تاریخی‌شان ترجمه و تفسیر شوند. در شش فصل ابتدایی کتاب، جزئیات و چگونگی زلزله‌هایی که در سال‌های مختلف روی داده نوشته شده است. فصل دوم به زلزله در شهرهای باستانی می‌پردازد و در فصل بعد به سراغ اواسط قرن ۱۸ یعنی سال ۱۷۵۵ و زلزله‌ی لیسبون در عصر روشنگری می‌رود. سه فصل بعدی به ترتیب به زلزله‌های قرن نوزدهم، یافتن گسل در کالیفرنیا و زلزله‌ی ۱۹۲۳ کانتو ژاپن می‌پردازد. در فصل هفتم پدیده‌ی سونامی مورد بررسی قرار می‌گیرد و تاریخچه‌ای از سونامی‌هایی که در جهان و طی سال‌های مختلف روی داده و هزینه‌ها و خساراتی که به دنبال داشته آورده شده است. فصل هشتم، «شهر فرشتگان یا شهر پر رونق؟»، به تاریخچه‌ی زلزله‌ها و سایر بلایای طبیعی در ایالت کالیفرنیای آمریکا اختصاص دارد و به خوانندگان خود می‌گوید: اگر می‌خواهید در شهر پر رونق زندگی کنید، باید برای وقوع اتفاقات بعدی منتظر و آماده باشید. «زلزله‌ها عامل تجدید حیات شهری‌اند؟»، «جمعیت فعال» و «دوران ساخت و ساز»، عناوین فصل‌های ۹، ۱۰ و ۱۱ این کتاب هستند.
کتاب در اصل در چهارده فصل تنظیم شده که مترجمان سه فصل آن را که تمرکز خاص و بحث تفصیلی بر روی لرزه‌خیزی و زلزله‌های آمریکای مرکزی، شمالی و ناحیه‌ی کارائیب داشته است، به دلیل جذابیت نداشتن برای مخاطب ایرانی حذف کرده و به جای آن خلاصه‌ای از تاریخچه‌ی لرزه‌خیزی و آمار زلزله‌های مهم جهان در یک فصل به‌عنوان «افزوده‌ها» آورده شده است. بنابراین فصل افزوده حاصل گردآوری مترجمان است که بر اساس نکاتی آماری با تأکید بر زمین‌لرزه‌های ایران و چکیده‌ای از هشدارهای ایمنی برای آسیب‌پذیری کمتر به هنگام و پس از زلزله تهیه شده است. زلزله‌ی شهریور ۱۳۴۱ بوئین‌زهرا، شهریور ۱۳۵۷ طبس، خرداد ۱۳۶۹ منجیل، دی ۱۳۸۲ بم، خرداد ۱۳۸۳ فیروزآباد کجور، مرداد ۱۳۹۱ ورزقان در استان آذربایجان شرقی، فروردین ۱۳۹۲ خورموج استان بوشهر، فروردین ۱۳۹۲ سراوان استان سیستان و بلوچستان، در این بخش با ارائه‌ی نکات آماری مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در ادامه‌ی این بخش به بررسی زمین‌لرزه‌های توهوکو ژاپن و وان ترکیه پرداخته می‌شود و مترجمان سعی دارند درس‌هایی از این حوادث برای موارد مشابه در ایران بیان کنند. در انتهای این بخش نیز تاریخچه‌ی لرزه‌خیزی تهران و گسل‌های آن مورد بررسی قرار گرفته‌اند و به نکاتی اشاره شده است که برای کاهش تلفات و خسارات باید به آن‌ها توجه داشت. یکی دیگر از ویژگی‌های این کتاب فرهنگ اصطلاحات زلزله‌شناسی است که به‌صورت انگلیسی ـ فارسی تهیه شده و در انتهای کتاب قرار گرفته است.
انتشارات مازیار با هدف ترویج علم و آشنایی ایرانیان با نظریات دانشمندان بزرگ جهان در رشته‌های مختلف علمی، دست به انتشار مجموعه‌ی قلمرو علم زده و تا کنون آثار ارزشمندی در اختیار جویندگان علم قرار داده است. «کتاب زلزله» تازه‌ترین کتاب منتشر شده در این مجموعه است. مطالعه‌ی این کتاب از نظر آشنایی با پدیده‌ی زمین‌لرزه و تاریخچه‌ی آن در سال‌ها و کشورهای مختلف جهان و همچنین برای شناخت وضعیت لرزه‌خیزی جهان و به‌ویژه ایران، به همه‌ی علاقه‌مندان توصیه می‌شود. ضمناً برای تمامی دانشجویان، معلمان، روزنامه‌نگاران و کارشناسانی که پیگیر اطلاعات اولیه و تحولات اساسی در مورد پدیده‌ی زلزله‌خیزی هستند، مطالعه‌ی این کتاب ضروری به نظر می‌رسد.
* کتاب زلزله (پس از آن‌که زمین می‌لرزد: بازگشت کشسان بر روی سیاره‌ای مسکونی)، سوزان الیزابت هاف و راجر جی بیلهام، مهدی زارع و فرناز کامران‌زاده، مازیار، ۱۳۹۲، ۱۷۰۰۰ تومان.
برای خرید آنلاین کتاب «درباره‌ی تدوین فیلم» به فروشگاه اینترنتی شهر کتاب مراجعه کنید.
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
