جمعه، ۲ آذر ۱۴۰۳
روزبه رحیمی: موسسه‌ی فرهنگی هنری جهان کتاب، «منتخبی از ژاپنیات ایرانیان در عصر تجدد» را از مجموعه‌ی «تمدن و فرهنگ» منتشر کرده است. منظور از «ژاپنیات» توصیف‌ها، تلویح‌ها، تحلیل‌ها و تلمیح‌های مرتبط با ژاپن است. این کتاب روایتی پژوهشی و خلاصه‌شده از آرای حدود ۱۵۰ ایرانی است با گرایش‌های مختلف سیاسی، فکری و فرهنگی درباره‌ی ژاپن، از اواسط دوره‌ی ناصری (قاجار) تا دهه‌ی چهارم جمهوری اسلامی. «مقصود از ایرانیان تمامی افرادی است که شناسنامه‌ی ایرانی داشته‌اند یا دارند اعم از شاه، رییس جمهوری، نخست وزیر، دولتمرد، روزنامه‌نگار، شاعر، نویسنده، پژوهشگر، تکاپوگر، قلم‌زن و حتی افرادی که روزی روزگاری در این زمینه به تفنن قلمی زده‌اند.» (ص ۱۱) بیش‌تر این ایرانیان روند تجدد در ژاپن، ویژگی‌ها، جهت‌ها، موانع و سیر آن را در حد منابع مورد دسترس یا مشاهدات خود شناخته و در حالتی تطبیقی با کشور خود بررسی کرده‌اند. اراده‌ی ملی و عزم اجتماعی گسترده و عمیق ژاپنی‌ها برای اصلاحات، نوسازی و توسعه‌ی کشورشان، الگویی برای بسیاری از کشورها محسوب می‌شود و ایران نیز یکی از این کشورها به‌شمار می‌آید. در این کتاب، علاوه بر تحلیل این آرا و رابطه‌ی تاریخی دو کشور، یادداشت‌هایی نیز از کامیار عابدی با عنوان‌های «میعاد شرق با غرب در مجمع‌الجزایر ژاپن» (شناخت و تحلیلی از بازتاب‌های ایرانی) و «پشت دریاها شهری است» (یادداشت‌ها و برداشت‌هایی از ژاپن) آورده شده است.
ناصرالدین‌شاه قاجار، حاج سیاح محلاتی، طالب‌اُف تبریزی، قهرمان‌میرزا سالور، زین‌العابدین مراغه‌ای، علی‌اصغرخان اتابک، مهدی‌قلی‌خان هدایت، محمدعلی فروغی، عبدالله مستوفی، محمدعلی شاه قاجار، ادیب‌الممالک فراهانی، ناظم‌الاسلام کرمانی، محمدتقی بهار، علی‌اکبر دهخدا، رضاشاه پهلوی، محمد حجازی، احمد کسروی، مهدی ملک‌زاده، محمدرضاشاه پهلوی، محمود افشار یزدی، ایرج افشار، سهراب سپهری، جلال آلاحمد، باقر مومنی، فریدون آدمیت، داریوش آشوری، ژاله اصفهانی، علی شریعتی، محمدعلی اسلامی‌ندوشن، داریوش شایگان، عبدالهادی حائری، رضا داوری‌اردکانی، هاشم رجب‌زاده، سیاوش کسرایی، احسان طبری، سید محمد محیط طباطبایی، چنگیز پهلوان، مهدی اخوان ثالث، نصرت رحمانی، رحیم رییس‌نیا، جمشید بهنام، سهراب یزدانی، محمدرضا شفیعی‌کدکنی، سیمین بهبهانی، عبدالحسین آذرنگ و عباس کیارستمی بخشی از ۱۵۰ نفری هستند که در این کتاب نوشتارهایی از آن‌ها درباره‌ی ژاپن درج شده است.
آن‌گونه که کامیار عابدی در مقدمه‌ی خود آورده است دوره‌ی زمانی این کتاب، نیمه‌ی دوم سده نوزدهم تا اوایل سده بیست و یکم میلادی است و تکیه اصلی نویسنده در منتخب حاضر بر کتاب‌ها بوده است نه روزنامه‌ها. بر اساس این منتخب می‌توان گفت که روند تجدد در ژاپن و ویژگی‌ها، جهت‌ها، موانع و سیر تاریخی این روند، از جمله‌ی دغدغه‌های ذهنی برخی از ایرانیان به‌شمار می‌رفته است. نویسنده در این کتاب از ورود به ژاپنیات تخصصی و بسیار تخصصی خودداری کرده است. تنظیم آراء و تحلیل‌ها در ژاپنیات بر اساس سیری تاریخی (اغلب، با توجه به تاریخ انتشار و در مواردی به سبب فاصله‌ی زیاد میان تألیف و انتشار، با تکیه بر تاریخ تألیف) انجام پذیرفته است. در این سیر، درباره‌ی کسانی که در طول زمان نظرهای متعددی درباره‌ی ژاپن ابراز داشته‌اند، قدیمی‌ترین نظر ملاک قرار گرفته است.
کامیار عابدی از فروردین سال ۱۳۸۸ (۲۰۰۹) به دعوت رسمی «مرکز پژوهش زبان‌های دنیا» در دانشگاه اوساکای ژاپن به این کشور رفته است و به تدریس درس‌های مختلفی در زمینه‌ی زبان فارسی، فرهنگ ایران و شعر فارسی مشغول است. این پژوهشگر و منتقد ادبی در گفت‌وگوی خود با بخش ادب خبرگزاری دانشجویان ایران، بیان داشته است که: «ایران‌شناسان ژاپنی آگاهی وسیعی از ادوار مختلف تاریخ ایران دارند. در نیم قرن اخیر، محققان ژاپنی در زمینه‌ی مسائل اجتماعی و فرهنگی ایران تحقیقات وسیعی انجام داده‌اند. البته برخی آثار یا آرای نویسندگانی مانند محمدعلی جمالزاده، صادق هدایت و جلال آلاحمد در زبان ژاپنی شناخته شده و احیاناً ترجمه شده است. به هرحال، در هر دو زمینه‌ی ادبیات کهن و ادبیات معاصر، محققان و ایران‌شناسان سرگرم تحقیق یا ترجمه‌اند. در حوزه‌ی شعر معاصر نیز از چند سال قبل به کوشش برخی استادان یا محققان جوان ایران‌شناسی گام‌هایی برای شناخت و ترجمه‌ی آثار شاعران معاصر برداشته شده است.»
کامیار عابدی از سال‌های پایانی دهه‌ی ۶۰، ضمن اشتغال به کار معلمی و همکاری با مطبوعات، به نقد و پژوهش ادبی روی آورده است. عمده توجه وی به شعر فارسی از اواخر دوره‌ی قاجار «دوره‌های بیداری و مشروطه» تا امروز است. از این پژوهشگر تاکنون کتاب‌های: از مصاحبت آفتاب (درباره‌ی شعر سهراب سپهری)، به یاد میهن (درباره‌ی شعر ملک الشعرا بهار)، در زلال شعر (درباره‌ی شعر هـ . ا . سایه)، تنهاتر از یک برگ (درباره‌ی شعر فروغ فرخزاد)، تپش سایه دوست (درباره‌ی زندگی سهراب سپهری)، ترنّم غزل (درباره‌ی شعر سیمین بهبهانی)، شبان بزرگ امید (درباره‌ی شعر سیاوش کسرایی)، صور اسرافیل و علی‌اکبر دهخدا (یک بررسی تاریخی و ادبی)، با ترانه باران (درباره‌ی شعر گلچین گیلانی)، زمزمه‌ای برای ابّدیت (بیژن جلالی، شعرهایش و دلِ ما)، تصویرها و توصیف‌ها در شعر معاصر (با محمدرضا برزگر خالقی)، جستجوی گل شیدایی (شعر شیراز و منصور اوجی)، به‌رغم پنجره‌های بسته (شعر معاصر زنان)، در جستجوی شعر (برگزیده‌ی بررسی‌های ادبی)، در روشنی باران‌ها (تحلیل و بررسی آثار م .سرشک) و بیش از یکصد مقاله‌ی تحلیلی و تحقیقی در مجله‌هایی چون «ادبستان»، «رشد ادب فارسی»، «کتاب ماه»، «جهان کتاب»، «آینده»، «گیله وا»، «چیستا» و «هستی» به چاپ رسیده است.
* منتخبی از ژاپنیات ایرانیان در عصر تجدد، کامیار عابدی، جهان کتاب، ۱۳۹۲، ۹۰۰۰ تومان.
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
