شهر کتاب، در تداوم رویکرد آموزشیاش موازی با تحصیلات دانشگاهی، از سال ۸۵ بهطور مداوم دورههای آموزشی گوناگونی در مرکز فرهنگی برگزار کرده است که این دورهها، مباحث نظری و عملی را در بر داشتهاند. با توجه به اقبال مخاطبان و پیشنهاد آنها برای برگزاری کارگاههای هنری، مقرر شد کارگاه تئوری و عملی طراحی، با تدریس محمد ابراهیمآبادی، در این مرکز برگزار شود. این کارگاه ده جلسهای، روزهای شنبه ساعت ۱۴ تا ۱۷ تشکیل میشود و آغاز آن ۲۹ تیر ماه است.
محمد ابراهیمآبادی، فارغالتحصيل رشتهی اقتصاد و کارشناس ارشد نقاشی است. وی بیش از چهار سال سابقهی تدریس طراحی و نقاشی در دانشگاه و آتلیههای مختلف را دارد. دربارهی این کارگاه آموزشی گفتوگوی کوتاهی با او کردهایم که حاصل آن از نظرتان خواهد گذشت:
دورهی پیشنهادی شما چه ویژگیها و امتیازاتی دارد؟
رویکرد اصلی این کلاس، کار عملی است؛ هر چند که بدون مباحث تئوریک و تاریخ، و مهمتر از همه، بدون تأمل درآنها و در خود، راه به جایی نخواهیم برد. لحظهی طراحی، اما، نقطهی عطف همهی اینهاست. دو چیز در لحظهی طراحی نقش اصلی را بازی میکنند:
اول، وجود حس و حال طراحانه در فرد و در ادامه، در کاردستی اوست که نیازمند ظرفی است از تجربه؛ که از قبل پُر شده و آمادهی برداشت است. اما محتویات این ظرف چه باید باشد؟
دوم، حضورِ دانشی است وسیع از کتابها، فیلمها، نقاشیها، موسیقی و به طور کلی، تاریخ هنر، در کنار تجربهای صادقانه از طبیعت، انسان و اشیاء؛ و به طور کلی، عینیات.
این دو، در کنار هم، وضعیتی مشخص را در فرد ایجاد میکنند که به صورت تدریجی، منجر به پدید آمدن شکلهایی با ویژگیهای مشترک میشوند. این ویژگیها، آهستهآهسته، ورزیده شده و به جایی میرسند که به آن، شروع فُرم شخصی میگوییم؛ که فقط و فقط با زحمت بسیار و روزها و شبها کار ذهنی و یدی ممکن میشود.
چه بایدها و نبایدهایی را هنرجویان در این دوره بهتر است لحاظ کنند؟
از انتظارهایی شروع میکنم که از این کارگاهنباید داشت:
اول، باید بدانیم که این کارگاه محلی شبیه به کلاسهای تفریحی تابستانی که هدفشان صرفاً سرگرمکردن است، نیست.
دوم، باید مراقب باشیم کارگاه طراحی را با پاتوقی برای هر هفته دور هم جمع شدن و خوشوبش کردن و از اخبار روز گفتن و به طور خلاصه، ارضای فرهنگیشدن و رفتن تا هفتهی بعد، بدون هیچ دستاورد مشخصی، اشتباه نگیریم.
نکتهیسوم مربوط به عدم تدریس طراحی بازاری در این کلاس است.
نکتهیچهارم مشکلی است که معمولاً هر معلمی به آن برمیخورد. باید بدانیم الگوبرداری تکنیکال از معلم ما را به جایی نمیرساند. البته که سادهترین راه همین است؛ اما فراموش نکنیم که قرار نیست دسته دوم معلم خود یا هر کس دیگری باشیم.
بالعکس، انتظاراتی که باید از این کارگاه داشت:
اول اینکه اینجا کارگاهی است که در عین آنکه سرگرمکننده است، باید در آن سخت کار کرد؛ چرا که تنها راه پیشرفت شما همین است. من آنجا هستم تا در حد سوادم،همهی درهای فریب را ببندم که نه فریب بخورید و نه فریب بدهید.
دوم بگویم که این کارگاه پاتوقی است فرهنگی که در آن از هنر حرف میزنیم و غالباً، مصداقی. در آن، تصاویر تاریخ هنر را با هم مرور میکنیم؛ کتاب میخوانیم و دربارهشان بحث میکنیم؛ از مصداقها به تعریف و یا تعابیر مختلف هنر میرسیم؛ و مکتبها را بررسی میکنیم.
سوم، در نظر داشته باشید که این کارگاه، تلاشی است برای آموزش طراحیِ آکادمیک و فرممحور که در صورت صبور بودن در آن میتوان طراحی متخصّص در زمینهی مورد علاقهی خود شد. این کلاس، مناسب هر قشری است؛ اما بیشتر از همه، به کمکِ هنرجویانِ هنرستانی و دانشگاهی میآید.
نکتهیچهارم، همراهی معلمی راهنما است که در کنار شما قدم میزند و نه پشتسر و یا روبرویتان. رفتار وی در کلاس متناسب با رفتار هنرجو تعریف میشود. هر قدمی که او به سوی هنرجو بر میدارد نیازمند پاسخ است و تا زمانیکه پاسخی دیده نشود، طبعاً نمیتوان قدم بعدی را برداشت.
آیا این دوره را به هنرجویان رشته های دیگر تجسمی مانند گرافیک، مجسمهسازی و نقاشی و یا حتی رشتهای مانند سینماپیشنهاد میکنید؟
طراحی نقش مادر هنرهای تجسمی را ایفا میکند. بنابراین، برای رشتههایی مانند نقاشی، مجسمهسازی، تصویرسازی، گرافیک و غیره، نه تنها پیشنهاد میشود، بلکه از واجبات است. در فیلمسازی، کارگردان و یا تصویربرداری را در نظر بگیرید که حدودی از زیباییشناسی و ساختار تصویر را در یک دورهی کلاس طراحی بیاموزد. این کلاس برای او منزلگاه موقتی است که در آن پی ساختمانش را اساسی میبندد. البته این را هم در نظر بگیرید که بخشی از رسالت این کلاس، هدایت افراد به سمت رشتههای مورد علاقهشان است. در حقیقت، نوعی خودشناسی در آن جریان دارد.
آیا دورهی دیگری هم برای کسانی که خود را کشف کردهاند، تدارک دیدهاید؟
از دورهی اول، افرادی به جا میمانند که در سطح بالاتری از درک تصویر و تولید آن قرار گرفتهاند. اما این پایان کار آنها در این کلاس نخواهد بود. در دورهی بعدی، تمرکز بیشتری روی ارتباط طراحی افراد با تاریخ هنر خواهد شد. در حقیقت، پس از کسب تجربههای پایهای و ساختاری، در دورههای بعدی به بینش افراد نسبت به هنر و جایگیری آنها در شاخههای مختلف هنرهای تجسمی (طراحی، نقاشی، مجسمهسازی و ...) خواهیم پرداخت.
در این کلاس،معلم خودش را با ذهنیت هنرجو تطبیق میدهد و مسیر شخصی وی را پیگیری میکند و تا جای ممکن، از تحمیل عقاید خود خودداری میکند. این دو، پا به پای هم، پیش میروند و تا شروع استقلال هنرجو در کنار یکدیگر میمانند.